The sciences and scientific propositions mentioned in Nahj al-Balaghah
روح اله ندری
چکیده
نهجالبلاغه به عنوان یک گنجینه ارزشمند برای خداشناسی متشکل از پاسخ‌های دقیق علمی امام علی (ع) به مجهولات دنیایی که در ذهن بشر حادث شده است میپردازد. این دایره المعارف در واقع گنجینه‌ای برای تمامی علوم می باشد که امام با دانش متکی به کلام وحی و نبی مکرم (صلی الله علیه و آله) و با بیان مستندات علمی به شبهات ایجاد شده پاسخ می‌دهد. یکی ...
بیشتر
نهجالبلاغه به عنوان یک گنجینه ارزشمند برای خداشناسی متشکل از پاسخ‌های دقیق علمی امام علی (ع) به مجهولات دنیایی که در ذهن بشر حادث شده است میپردازد. این دایره المعارف در واقع گنجینه‌ای برای تمامی علوم می باشد که امام با دانش متکی به کلام وحی و نبی مکرم (صلی الله علیه و آله) و با بیان مستندات علمی به شبهات ایجاد شده پاسخ می‌دهد. یکی از شاخه‌های علوم که امروزه به نام زمین‌شناسی و بر پایه مطالعات سیاره زمین پایه‌گذاری شده است پیرامون پیچیدگی‌های پیدایش زمین و زیرشاخه‌های زمین‌شناسی بحث می‌کند. در عصر حاضر گزاره‌های متعددی توسط دانشمندان علوم زمین عنوان شده است که با ارائه مستندات برگرفته از تجهیزات نوین و ابزارهای تخصصی اثبات‌هایی برای این گزاره‌های علمی ارائه شده است. این در حالیست که امام علی (ع) با بهرهگیری از قرآن و دانش الهی خود در چندین بخش از خطبه‌های نهجالبلاغه و با بیانی شیوا این مباحث را تبیین نموده است. در این مقاله با بررسی گزاره‌های علمی زمین‌شناسی و انطباق قطعیت آن با روابط علی و معلولی در کلام امیر(ع)، ایمان به جایگاه امام معصوم (ع) حاصل می‌شود و در نتیجه، با افزایش بصیرت و معرفت می‌توان به قدرت خالق یکتا در آفرینش حکیمانه و ایجاد انسجام و نظم در جهان هستی پی برد و به توحیدی آگاهانه دست یافت و این نهایت کمال و سعادت برای انسان میباشد.
A study of governmental and social structures in Nahj al-Balaghah
قادر قادری؛ جميله نجفيان
چکیده
پيوند ناگسستني مفاهيم نهجالبلاغه و قرآن کريم، از ژرفاي بسياري برخوردار است و به روساخت، محدود نمی‌شود؛ بلکه در سطح ژرف‌ساخت، پيوندي عميق ميان اين دو کتاب برقرار است؛ به‌طوری‌که در بسياري از موارد، درک دقيق معناي موردنظر امام (ع) جز از طريق آشنايي با متن پنهان و شناخت چگونگي رابطه اين دو کتاب با يکديگر ميسر نيست. خطبه 199 نهجالبلاغه ...
بیشتر
پيوند ناگسستني مفاهيم نهجالبلاغه و قرآن کريم، از ژرفاي بسياري برخوردار است و به روساخت، محدود نمی‌شود؛ بلکه در سطح ژرف‌ساخت، پيوندي عميق ميان اين دو کتاب برقرار است؛ به‌طوری‌که در بسياري از موارد، درک دقيق معناي موردنظر امام (ع) جز از طريق آشنايي با متن پنهان و شناخت چگونگي رابطه اين دو کتاب با يکديگر ميسر نيست. خطبه 199 نهجالبلاغه يکي از تأثيرگذارترين سخنان امام علي (ع) مي‌باشد که در آن به چهار موضوع مهم: اهميت و آثار نماز، زکات خالصانه، امانت‌داري و آگاهي خداوند از اعمال انسان، مي‌پردازد. فراواني تعامل کلام امام علي (ع) با قرآن کريم از ويژگي‌هاي بارز نهجالبلاغه بشمار مي‌رود و اين مسئله نشان مي‌دهد که امام آگاهانه از متن قرآن استفاده مي‌کنند تا بتوانند مقصود خود را به‌صورت بهتر و جذاب‌تر بيان کنند. اين پژوهش به روش توصيفي تحليلي، اقسام سه‌گانه بينامتنيت يعني؛ شيوه نفي جزئي يا اجترار، نفي متوازي يا امتصاص و نفي کلي يا حوار را در کلام حضرت موردبررسي قرار مي‌دهد. بررسي‌هاي انجام‌شده نشان مي‌دهد که در اين خطبه، بيشترين بسامد بينامتني با به‌کارگیری پنج مورد بينامتني در موضوع نماز است و در کل، نفي متوازي يا امتصاص در اين خطبه از بسامد بيشتري برخوردار است و اين امر نشانگر شدت پايبندي امام به تطبيق کلام خويش با کلام الهي مي‌باشد.
سید مرتضی صباغ جعفری
چکیده
گفتمان ادبی شامل مجموعه‌ای از عناصر بلاغی است که در انتقال انگیزه‌ها و أغراض نویسنده نقش اساسی دارند. مکانیسم‌هایی که به فرآیند گفتمان ادبی کمک می‌کنند، عبارتند از زیبایی‌شناسی متن ادبی، انگیزه‌های نویسنده و میزان دریافت خواننده از متن خوانده شده. امام علی در خطبه‌های خود از شیوه‌های گوناگون بلاغی در نهایت زیبایی و فصاحت بهره ...
بیشتر
گفتمان ادبی شامل مجموعه‌ای از عناصر بلاغی است که در انتقال انگیزه‌ها و أغراض نویسنده نقش اساسی دارند. مکانیسم‌هایی که به فرآیند گفتمان ادبی کمک می‌کنند، عبارتند از زیبایی‌شناسی متن ادبی، انگیزه‌های نویسنده و میزان دریافت خواننده از متن خوانده شده. امام علی در خطبه‌های خود از شیوه‌های گوناگون بلاغی در نهایت زیبایی و فصاحت بهره برده‌اند. استفهام یکی از روشهای بلاغی است که به توسعه فرایند گفتمانی میانجامد. هر حرف استفهامی دارای ویژگی‌های لفظی و معنوی است که آن را از دیگر حروف استفهامی متمایز می‌کند . این مقاله با رویکردی توصیفی-تحلیلی-آماری مبتنی بر شمارش تعداد دفعاتی است که امام علی از هر یک از حروف استفهامی را استفاده کرده، و با تکیه بر تحلیل شاخص‌های نشانه معناشناسی گفتمان به بررسی جمله‌های استفهامی و سياقهای لغوی که در آنها حروف استفهام به کار رفته، پرداخته است تا معانی آنها در گفتمانی که هر یک از حرف استفهامی در آن ذکر شده است آشکار شود. بعلاوه آن؛ گفتمان نشانه معناشناسی استفهام را از منظر شاخص‌های آن از جمله: فرآیندهای قبض و بسط گفتمانی، و شاخص‌های اتصال و انفصال تحلیل نموده است. این پژوهش به نتایجی دست یافته است، از جمله اینکه حروف استفهام هفتاد و هشت (78) بار در خطبه‌های نهجالبلاغه بکار رفته، و «همزه» پرتکرارترین حرف استفهام در خطبه‌های نهج البلاغه است که کاربرد آن به شصت و پنج (6٥) بار می‌رسد، و إنكار (توبيخي و تكذيبی)، تقرير، و عرض به ترتیب مهمترین أغراض بلاغی برای حروف استفهام هستند. از منظر نشانه معناشناسی ملاحظه می‌کنیم که دلالت‌های استفهامی ثابت می‌کنند زمانی که استفهام نشان‌دهنده تنبيه، تقرير و تحضيض است فرآیندهای قبض و بسط در گفتمان ادبی با هم افزایش می‌یابند، درحالی‌که اغراض توبیخ و نفی مستلزم افزیش قبض و کاهش بسط در فرآیند گفتمان هستند.
مینا نجاتی؛ رحمت اله عبداله زاده آرانی؛ سیدمصطفی مناقب
چکیده
این پژوهش با روش تحلیل محتوا و با استفاده از منابع لغوی و تفسیری و شروح نهجالبلاغه به بررسی چگونگی بهرهگیری کلام علوی از قرآن کریم در نامه ۴۵ نهجالبلاغه (بررسی مستندات و شواهد قرآنی این نامه و نوع روابط بینامتنی آن دو) میپردازد. ازاین رهگذر سعی شده از یک‌سوخاستگاه کلام علوی از آیات قرآن مورد ارزیابی قرار گیرد و از سوی دیگر فهمی ...
بیشتر
این پژوهش با روش تحلیل محتوا و با استفاده از منابع لغوی و تفسیری و شروح نهجالبلاغه به بررسی چگونگی بهرهگیری کلام علوی از قرآن کریم در نامه ۴۵ نهجالبلاغه (بررسی مستندات و شواهد قرآنی این نامه و نوع روابط بینامتنی آن دو) میپردازد. ازاین رهگذر سعی شده از یک‌سوخاستگاه کلام علوی از آیات قرآن مورد ارزیابی قرار گیرد و از سوی دیگر فهمی جامع و دقیق از نگاه حضرت به مسائل اخلاقی و اجتماعیِ مطرح‌شده در این نامه ارائه گردد. هدف از این پژوهش، برقراری ارتباط بین دو منبع ارزشمند دینی قرآن و نهجالبلاغه میباشد. لذا در راستای روشنگری و بسط مفاهیم قرآنی و معارف علوی و آشنایی با شیوه بهرهگیری از قرآن جهت فهم دقیق، به بررسی و تحلیل در حوزه بینامتنیت با تأکید بر نفی متوازی پرداخته‌شده است. این منظور از طریق شناسایی مؤلفههای بینامتنیت و تطبیق آنها بر رابطه قرآن و نهجالبلاغه در نامه۴۵ محقق گردیده است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که بهرهگیری کلام علوی از قرآن کریم در این نامه، گاه با آوردن عین آیه، بدون کم‌وکاست(کامل متنی) و گاه با تغییر اندک در متن، متناسب با محتوای خطاب(کامل تعدیلی) و گاه با به‌کارگیری مضمون آیه(مضمونی) است. این نوع درهم تنیدگی و تناص، ضمن برخورداری از اوج بلاغت، شاخص‌ها و الگوهایی ناب از معارف علوی با خاستگاه قرآنی در شؤون و وظایف حاکمیت و مردم ارائه می‌نماید.
Alavi teachings taken from Nahj al-Balaghah
محمد هادی امین ناجی؛ سیدمحمدمهدی جعفری؛ محمدصابر تیموری
چکیده
تأييدات نظام فکری اسلامي و وجود اختلافات و تفرقه بين مسلمانان در کشورهای اسلامي، حاکي از آن است که در عرصه وحدت و تعيين مبانی و اصول، حدود و راهکارهای رفع آنها از جانب محققان و دلسوزان دين، نياز به تلاش نظري و عملي زيادی مي‌باشد. امام علي عليه السلام بر اساس مقام و مرتبهی والای خود ميان مسلمانان، از شخصيتهای بزرگ اسلامي بود که ...
بیشتر
تأييدات نظام فکری اسلامي و وجود اختلافات و تفرقه بين مسلمانان در کشورهای اسلامي، حاکي از آن است که در عرصه وحدت و تعيين مبانی و اصول، حدود و راهکارهای رفع آنها از جانب محققان و دلسوزان دين، نياز به تلاش نظري و عملي زيادی مي‌باشد. امام علي عليه السلام بر اساس مقام و مرتبهی والای خود ميان مسلمانان، از شخصيتهای بزرگ اسلامي بود که در ايجاد وحدت اسلامي و زدودن تفرقه و پراکندگي نقش به سزايي داشت. مسلمانان بر اساس نظريات و سيرهی امام علي عليه السلام در نهج البلاغه، راه جديدی برای وحدت مييابند و در گذشته با اصلاح روابط با جوامع غيراسلامي و برانگيختن اتحاد و همبستگي سياسي ميان کشورهای اسلامي و فراهمآوردن فضا برای مسير وحدت سياسي بين گروه‌‌ها، احزاب و مذاهب اسلامي به عزت دست يافتهاند. اين پژوهش که با روش توصيفي تحليلي انجام شده است، درصدد است تا انديشهها و آرای اعتدالي امام علي عليه السلام را با پرهيز از افراط و تفريط و تنگکردن عرصه بر گروههای متحجر و متعصب در مسير اتحاد سياسي ميان مسلمانان بيان کند علاوه بر اين، امام علي عليه السلام به تمسک به قرآن کريم و پيامبر اکرم صلي الله عليه وآله وسلم ومراجعه به صاحبان امر و اطاعت از آنان و فضايل و شئونات اخلاقي و حفظ آزادی به عنوان مهمترين اصول و پايههای وحدت سياسي مسلمانان توجه داشت. در اين شرايط، قدرت و سرافرازی و يکپارچگي مادی و معنوي امت اسلامي حاصل ميشود.
Alavi teachings taken from Nahj al-Balaghah
عباس گنجعلی؛ سید مهدی نوری کیذقانی؛ مسعود سلمانی حقیقی
چکیده
نشانه‌شناسی علمی است که به بررسی نمادها، رمزها و نشانه‌های زبانی و کلامی میپردازد. گسترش این علم در مطالعات متون به خصوص نهج البلاغه، منجر به کشف معنا و لایه‌های ضمنی شده است. علاوه بر این، دستیابی به معنای واژگان و تعابیر اصطلاحی نهجالبلاغه در بستر رویکردهای زبانی مورد توجه ادیبان و پژوهشگران بوده است. یکی از نظریه‌پردازان ...
بیشتر
نشانه‌شناسی علمی است که به بررسی نمادها، رمزها و نشانه‌های زبانی و کلامی میپردازد. گسترش این علم در مطالعات متون به خصوص نهج البلاغه، منجر به کشف معنا و لایه‌های ضمنی شده است. علاوه بر این، دستیابی به معنای واژگان و تعابیر اصطلاحی نهجالبلاغه در بستر رویکردهای زبانی مورد توجه ادیبان و پژوهشگران بوده است. یکی از نظریه‌پردازان حوزۀ نشانه‌شناسی، أومبرتو اکو است. اکو تلاش می‌کند تا پدیدههای معنایی و ارتباطات را در بستر نشانه‌شناسی به کارگیرد و از این رو تمرکز او در این رویکرد بیشتر بر مطالعه معناست. از نظر او نشانه‌شناسی مبتنی بر دلالت مستقیم و ضمنی است. در این جستار با تکیه بر روش توصیفی- تحلیلی به بررسی نشانه‌شناسی برخی واژگان و تعابیر برگزیده از نهج البلاغه و نقد ترجمه‌های دشتی، شهیدی و فقیهی از آن در پرتوی نظریۀ أومبرتو اکو پرداخته شده است. برآیند پژوهش نشان می‌دهد واژگان و تعابیر موجود در نهج البلاغه در قالب مدلولهایی ظاهر میشوند که فراتر از زمان و مکان هستند و علاوه بر معنای مستقیم، دلالت‌های ضمنی نیز دارند که این امر می‌تواند در فهم هرچه دقیقتر مفاهیم نهفته در آن مهم و راهگشا باشد.
مرضیه محمودی؛ احمد زارع زردینی؛ حميد حميديان
چکیده
ترجمه متون ديني به جهت حساسيتهاي اعتقادي- کلامي، دشواري و عمق مفاهيم ديني کار ترجمه را با چالشهايي روبرو ميکند. در کنار چالشهای پيشين، ميتوان از چالش ترجمه دشواژهها از يک متن ديني نيز سخن گفت. دشواژهها واژگاني هستندکه در يک زبان نميتوان به راحتي آنها را به کار برد. با توجه به اهميت اين مسئله، پژوهش حاضر به روش توصيفي ...
بیشتر
ترجمه متون ديني به جهت حساسيتهاي اعتقادي- کلامي، دشواري و عمق مفاهيم ديني کار ترجمه را با چالشهايي روبرو ميکند. در کنار چالشهای پيشين، ميتوان از چالش ترجمه دشواژهها از يک متن ديني نيز سخن گفت. دشواژهها واژگاني هستندکه در يک زبان نميتوان به راحتي آنها را به کار برد. با توجه به اهميت اين مسئله، پژوهش حاضر به روش توصيفي _ تحليلي و با بهره جويي از منابع کتابخانهاي، به بررسي ترجمه فارسي دشواژههاي جنسي در نهجالبلاغه با تأکيد بر دشواژههاي مرتبط با اندام جنسي پرداخته است. يافتههاي پژوهش نشان ميدهدکه دشواژههاي جنسي در نهج البلاغه عبارتند از: ثدي، کعاب، أرحام، أصلاب، قرم و قبل. علاوه بر اين، مترجمان زبان فارسي همانند فيض الاسلام، آيتي، شهيدی، معاديخواه و دشتي در ترجمه دشواژه جنسي بيشتر از رويکرد حفظ معنا و جانشيني معنا بهره برده‌اند.
محمّدرضا پیرچراغ؛ مرتضی قدسیان
چکیده
جمع‌آوری و ضبط سخنان بزرگان دین از زمان صدور روایات تا به امروز همواره ادامه داشته است. در این میان سخنان امام علی (ع) بسیار مورد توجه بوده وآثار معتنابهی در جمع‌آوری وتدوین آن عرضه شد. نهجالبلاغه سیدرضی محوری‌ترین و پرتوجه‌ترین اثر در این حوزه است كه در طول تاریخ مورد توجه شیعه و اهل‌سنت بوده است. شیعیان و بسیاری از اهل‌سنت عقیده ...
بیشتر
جمع‌آوری و ضبط سخنان بزرگان دین از زمان صدور روایات تا به امروز همواره ادامه داشته است. در این میان سخنان امام علی (ع) بسیار مورد توجه بوده وآثار معتنابهی در جمع‌آوری وتدوین آن عرضه شد. نهجالبلاغه سیدرضی محوری‌ترین و پرتوجه‌ترین اثر در این حوزه است كه در طول تاریخ مورد توجه شیعه و اهل‌سنت بوده است. شیعیان و بسیاری از اهل‌سنت عقیده دارند كه خطبه‌ها، نامه‌ها وحكمت‌های نهجالبلاغه، به‌یقین از امام علی (ع) صادر شده است. در عین حال برخی از اهل‌سنت خصوصًا در میان معاصران، شبهاتی را پیرامون نهجالبلاغه بیان داشته‌اند. صبری ابراهیم السید از پژوهشگران مصری ومعاصر اهل‌سنت، یكی از مشككان كمتر شناخته شده‌ی نهجالبلاغه است كه باهدف بازبینی نهجالبلاغه، نسخه‌جدیدی از نهجالبلاغه را با عنوان «نهج‌البلاغة نسخة جدیدة محققة وموثقة تحوی ما ثبتت نسبته للإمام علی (رض) من خطب ورسائل وحكم» عرضه كرد. محقق با دخالت در متن نویسنده اصلی، حاصل تلاش سیدرضی را به پنج بخش تقسیم كرده وبا خدشه سندی ومتنی، چهار بخش آن به میزان ٥٤.٦ درصد را حذف نموده وانتساب آنها را به امام علی (ع) نپذیرفته است. درنهایت این نسخه با ۱۱۴ خطبه، ۵۲ نامه و۱۲۵ حكمت تدوین و چاپ شد. بررسی حاضر با روش توصیفی-تحلیلی به توصیف، تحلیل و نقد اثر صبری ابراهیم و مبانی فكری او پرداخته است. نتایج نشان می‌دهد محقق خود را به معیارهای علمی تحقیق متون پایبند ندانسته ومتن اصلی را دستخوش حذفیات فراوان كرده است. تعصب مذهبی وفرقه‌ای در این اثر، تقطیع‌های نامناسب را به همراه آورده است. توضیحات سیدرضی نیز حذف یا جابجا شده‌اند. برای خطبه‌ها، نامه‌ها وحكمت‌ها شماره‌گذاری جدید انجام شده و اعراب‌گذاری نیز ناقص است و دیگر اینكه دسته‌بندی محقق با محتوای كتاب هماهنگی كامل ندارد.
سید عبدالله اصفهانی
چکیده
قاعده «جری قرآن»، برخاسته از اصول عقلایی محاوره ای و تعالیم اهل‌بیت(ع) ومانند سایر قواعد تفسیری یکی از ملاک‌های انتخاب دیدگاه صحیح تفسیری و اجتناب از خطاهای تفسیری است. علی (ع) پس از پیامبر (ص) آگاه‌ترین مفسر به مفاد تفسیر و روشهای معتبر آن، از جمله "جری قرآن" است. پرسش اساسی حاضر که با روش توصیفی، تحلیلی، بنیادین نگارش یافته، ...
بیشتر
قاعده «جری قرآن»، برخاسته از اصول عقلایی محاوره ای و تعالیم اهل‌بیت(ع) ومانند سایر قواعد تفسیری یکی از ملاک‌های انتخاب دیدگاه صحیح تفسیری و اجتناب از خطاهای تفسیری است. علی (ع) پس از پیامبر (ص) آگاه‌ترین مفسر به مفاد تفسیر و روشهای معتبر آن، از جمله "جری قرآن" است. پرسش اساسی حاضر که با روش توصیفی، تحلیلی، بنیادین نگارش یافته، چیستی معیارهای جری معتبر و روشمندِ قرآن با تمرکز بر متن نهجالبلاغه است، تا در نهایت تلاشی پژوهشی در راستای تحکیم روش تفسیری اهل‌بیت(ع) محسوب شود. دستاورد نوآورانه مقاله آن است که در حوزه «مفهومپژوهی»، معیارهای: قرآن،سنت معتبر، عقل برهانی، اجتناب از رأی شخصی، عدم ضرورت التزام به "سیاق" و "زمان آیه"؛ استنباط شده و با «مصداقکاوی» به عمل آمده در موارد 18گانه کاربست قاعده جری در نهجالبلاغه، در هفت مورد ملاک‌های «قرآن، سنت معتبر و عقل» و در یازده مورد معیارهای «عقل و روایات معتبر»، به عنوان ملاک "جری قرآن" انتزاع می‌شود.
رضا حاجیان حسین آبادی؛ ناصر صادقیان
چکیده
معرفی وشناساندن شروح نهجالبلاغه با روشها ورویكردهای مختلف برای دستیابی به بهترین روش در شرح نهجالبلاغه میباشد. مسأله اصلی این نوشتار شناسایی شیوه شرحنگاری علی بن ناصر سرخسی در شرح اعلام نهجالبلاغه است. شرح اعلام نهجالبلاغه در یك جلد معانی واژگان والفاظ مشكل سخنان حضرت علیعلیهالسلام را با استفاده از نظر لغویان، ...
بیشتر
معرفی وشناساندن شروح نهجالبلاغه با روشها ورویكردهای مختلف برای دستیابی به بهترین روش در شرح نهجالبلاغه میباشد. مسأله اصلی این نوشتار شناسایی شیوه شرحنگاری علی بن ناصر سرخسی در شرح اعلام نهجالبلاغه است. شرح اعلام نهجالبلاغه در یك جلد معانی واژگان والفاظ مشكل سخنان حضرت علیعلیهالسلام را با استفاده از نظر لغویان، آیات قرآن، احادیث نبوی واشعار عرب تبیین كرده است. شرحی موجز كه با استفاده از آیات قرآن وروایات پیامبرصلیاللهعلیهوآله، توجه به مباحث مهدویت، شعر، بیان وقایع تاریخی ومباحث فلسفی ـ كلامی نگاشته شده است. علاوه برآن به نُسَخ دیگر نهجالبلاغه وتعلیقههای سیدرضی در شرح توجه شده، همچنین شارح از شروح قبل از خود به خوبی استفاده كرده است. سرخسی تمام عبارات نهجالبلاغه را در متن شرح نیاورده وفقط عباراتی كه در صدد شرح آنها بوده را ذكر كرده است. اطلاعات وتلاشهای شارح در مباحث لغوی، صرف ونحو وبلاغت وتوجه خاص به آن جنبهها، شرحی لغوي وادبي را به وجود آورده به طوریكه ديگر ويژگيها را تحتالشّعاع قرار داده وتوجه وكاربست دیگر موضوعات در راستای بهرهگیری وتبیین واژگان بوده است. این مقاله به روش توصیفی به بررسی روش سرخسی در تبیین وشرح كلام حضرت علی(ع) در نهجالبلاغه میپردازد.
سید جليل امامی میبدی؛ سید محمد موسوي بفروئي؛ کمال صحرائي أردكاني
چکیده
از جمله تعابير شاخص درنهج البلاغه تعبير «بلغنی» است.اين تعبير 13 بار درموضوعات متفاوت مورد استفاده قرارگرفته است. تکرار اين تعبيردرساختارهای متفاوت با انسجام متنی آن به همراه وحدت غرض توبيخ، باعث شده بلغنی به يک سبک بيانی بدل شود؛سبکی که می‌تواندوجه بلاغت نهجالبلاغه را بيشترنمايان سازد. در اين جستار به روش توصيفی تحليلی، ...
بیشتر
از جمله تعابير شاخص درنهج البلاغه تعبير «بلغنی» است.اين تعبير 13 بار درموضوعات متفاوت مورد استفاده قرارگرفته است. تکرار اين تعبيردرساختارهای متفاوت با انسجام متنی آن به همراه وحدت غرض توبيخ، باعث شده بلغنی به يک سبک بيانی بدل شود؛سبکی که می‌تواندوجه بلاغت نهجالبلاغه را بيشترنمايان سازد. در اين جستار به روش توصيفی تحليلی، شیوه‌های به کارگیری بلغنی، تبيين و باتوجه به محورهای همنشينی، مفاهیم برآمده از مجموع عبارت حاصل شده، تحليل شده است. نتيجه بحث نشان می‌دهد سبک بيانی بلغنی در همنشينی با کلمات ديگر مانند «بلغنی أنّ، فقد بلغنی، و قد بلغنی، لقد بلغنی ولئن بلغنی أنّ و...» براساس موضوع و غرض خاص با ساختاری متفاوت ارائه شده به گونهای که تفاوتهای جزئی در هر ساختار با موضوع و غرض بلغنی متناسب و با محور جانشينی آن مرتبط است. گذشته از اين سبک بيانی بلغنی در دو محور همنشينی و جانشينی، به صورت کلی نيز دارای پيامهايی است که می‌توان مهمترين آن را بُعد نظارتی قوی در ساختار حکومت امام(ع) دانست.
علیرضا پوربافرانی
چکیده
در پژوهش حاضر که به روش توصیفی و تحلیلی انجام شده، حقوق شهروندی آمیخته‌ای است از وظایف و مسئولیت‌های شهروندان در قبال‌یکدیگر، شهر و حکومت یا قوای‌حاکم و همچنین حقوق و امتیازاتی که وظیفه تأمین آن حقوق بر عهده مدیران شهری، دولت یا بطورکلی، قوای حاکم است. براساس آموزه‌های نهجالبلاغه حقوق حاکم یا حکومت و شهروندان، متقابل است. در ...
بیشتر
در پژوهش حاضر که به روش توصیفی و تحلیلی انجام شده، حقوق شهروندی آمیخته‌ای است از وظایف و مسئولیت‌های شهروندان در قبال‌یکدیگر، شهر و حکومت یا قوای‌حاکم و همچنین حقوق و امتیازاتی که وظیفه تأمین آن حقوق بر عهده مدیران شهری، دولت یا بطورکلی، قوای حاکم است. براساس آموزه‌های نهجالبلاغه حقوق حاکم یا حکومت و شهروندان، متقابل است. در قانون‌اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز حقوق ملت در 23 اصل ذکر شده که در آن حقوق شهروندی مورد توجه قانونگذار قرار گرفته‌است. آن حقوق به سه دسته: حقوق مدنی و سیاسی - حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی - حقوق قضایی تقسیم می‌شود که اهم مصادیق این حقوق با استناد به کلام امام علی علیه‌السّلام بیان شده‌است که می‌توان به حق تعیین سرنوشت، آزادی سیاسی، وفاداری به حاکم به عنوان مصادیق حقوق مدنی و سیاسی و به اجرای عدالت، دانش‌افزایی و توجه به پرورش به عنوان مصادیق حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی اشاره کرد. در بخش حقوق قضایی، حاکم باید برای استیفای حقوق شهروندان دادگاه‌های سالم ایجادکند و اقدامات لازم را برای اقامه حدود الهی انجام دهد. رعایت حقوق‌شهروندی می‌تواند موجب عزت و قدرت حکومت‌اسلامی، ایجاد عدالت در جامعه و ... شود و عدم رعایت حقوق مزبور، می‌تواند آثار زیانباری را به دنبال داشته‌باشد.
فاطمه بشارتی؛ محمد غفوری فر؛ مالک سالمی
چکیده
سبکشناسی، روشی علمی وكاربردی در بررسی و تحلیل متون است كه از طریق بازشناسی مختصات سبكیِ پربسامد و كشف پیوند آنها با معانی نهادینهشده در متن، سعی در شناخت افكار و كشف درونیات مؤلف دارد. این پژوهش تلاش دارد تا با روش توصیفی ـ تحلیلی، آمیخته با روش آماری به تبیین برجسته‌ترین نمودهای لایه نحوی خطبه ۲۷ ونامه ۲۸ نهجالبلاغه، ...
بیشتر
سبکشناسی، روشی علمی وكاربردی در بررسی و تحلیل متون است كه از طریق بازشناسی مختصات سبكیِ پربسامد و كشف پیوند آنها با معانی نهادینهشده در متن، سعی در شناخت افكار و كشف درونیات مؤلف دارد. این پژوهش تلاش دارد تا با روش توصیفی ـ تحلیلی، آمیخته با روش آماری به تبیین برجسته‌ترین نمودهای لایه نحوی خطبه ۲۷ ونامه ۲۸ نهجالبلاغه، در بستر سبکشناسی تطبیقی پرداخته و وجوه تمایز و تشابه مختصات سبكی این دو گونه متفاوت ادبی را بازیابی و در نهایت، سبک هر یک را توصیف كند. بررسی تطبیقی این دو متن در لایه نحوی نشان می‌دهد كه شباهتهای قابل تأملی همچون غلبه بسامد جمله‌های فعلیه وخبری كوتاه و یا كاربرد تقریباً برابر مدالیتههای فعلی، سبک این دو متن را علیرغم اختلاف گونههای ادبی، به هم نزدیک ساخته و دلالت‌های معنایی مشابهی را در برابر دیدگان مخاطب ارائه می‌كند. با وجود این تشابهات، تفاوتهای كمی و كیفی ساختارهای نحوی، همچون بسامد بالای كاربرد استفهامهای انكاری، تكرارهای نحوی وپیشآیی بخشهای جمله در نامه ودیگر تفاوتها، بافتی متفاوت و منحصربهفرد برای هر كدام از آنها رقم زده و دلالت‌های معنایی متناسب با هر متن را به‌صورت مؤثر و قانعكنندهای در ذهن مخاطب تداعی میسازند.
قادر قادری
چکیده
آشنایی‌زدایی از جمله دستاورد‌های مكتب شكل‌گرایی و فرمالیسم روس است و تمامی شگرد‌ها و فنونی را شامل می‌شود كه نویسنده با بهرهگیری آگاهانه از آنها، سعی می‌كند تا با هنجارگریزی و تغییر در ساختار متن وغریبه كردن نُرم‌های عادی زبان و مفاهیم آشنا و افزودن بر دشواری آن، كلام را از شیوۀ معمول ومتعارف خارج نماید و مفاهیم موردنظر خویش ...
بیشتر
آشنایی‌زدایی از جمله دستاورد‌های مكتب شكل‌گرایی و فرمالیسم روس است و تمامی شگرد‌ها و فنونی را شامل می‌شود كه نویسنده با بهرهگیری آگاهانه از آنها، سعی می‌كند تا با هنجارگریزی و تغییر در ساختار متن وغریبه كردن نُرم‌های عادی زبان و مفاهیم آشنا و افزودن بر دشواری آن، كلام را از شیوۀ معمول ومتعارف خارج نماید و مفاهیم موردنظر خویش را با زبانی ناآشنا ارائه دهد تا با انحراف از زبان معیار و ایجاد چالش برای مخاطب در دریافت معنای متن وبه تعویق انداختن لحظه ادراک، كلام را برجسته نماید و بدین‌سان سبب كام‌جویی ادبی و تعمّق و تأملِ بیشتر وی گردد. نهجالبلاغه از جمله شاهكارهای مهم و تأثیرگذاری است كه ساختارهای گوناگون و سازوكارهای ادبیِ بسیار افسونگر و جذّاب دارد ودر هر زمان می‌توان از زاویه‌ای متفاوت به آن نگریست. از جمله دلایل شگفت‌انگیز بودن این اثر جاویدان آن است كه امیر مؤمنان با بهرهگیری از زبان ادبی و با تصرّف در تركیب و ساختار جملات آن، دست به آشنایی‌زدایی زده است؛ به همین جهت تحلیل و بررسی این اثر گران‌سنگ بر این مبنا بسی حائز اهمیت است و می‌تواند زوایای نهفتۀ هنری و برجستگی‌های آن را در معرض دید مخاطب قرار دهد. پژوهش حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی و با الهام از مؤلفههای آشنایی‌زدایی ساختاری بر اساس نظریات اندیشمندان نحویِ مكاتب بصره و كوفه به واكاوی پديدۀ آشنایی‌زداییِ «تقدیم خبر بر مبتدا» در نهجالبلاغه پرداخته است. برآیند پژوهش نشان می‌دهد كه امام (ع) در حوزۀ ساختاری با استفاده از شگرد‌های زیبایی‌آفرینی چون؛ تقدیم خبر بر مبتدا، بافت روایی خطبه‌ها و نامه‌ها را فراتر از متون عادی قرار داده و مفاهیم موردنظر را به زیباترین صورت ممكن به تصویر كشیده واین امر موجبات افزایش تأثیرگذاری در ذهن مخاطب را هرچه بیشتر فراهم كرده است. درواقع امام علی (ع) با نادیده گرفتنِ مؤلفههای شناخته‌شدۀ نحوی و تغییر در ساختار و چیدمان جمله، سبب آشنایی‌زدایی و به‌تبع آن برجسته‌سازی كلام خویش شده و توان القای مفاهیم به مخاطب را به اوج رسانده است. به‌كارگیری گستردۀ اسلوب آشنایی‌زداییِ «تقدیم خبر بر مبتدا»، علاوه بر تغییرِ حال و هوای سخن و زدودنِ خستگی از شنونده، سبب شده است تا از یكنواختی گفتار كاسته شود و با برجسته‌سازی كلام به روش فوق‌الذكر، فراز و فرود احساسیِ صاحب سخن تجسّم بیشتری یابد و بر پویایی و نفوذ آن افزوده شود.
هومن ناظمیان؛ علی پیرانی شال؛ فاطمه ربیعی‌پور
چکیده
آواها به دلیل ویژگی‌های دلالتی خود نقش مهمی در توانایی انسان بر تعبیر از احساسات و تجربیات عاطفی‌اش دارند و با تمركز بر خصوصیات هر یک از آواها مانند: جهر، همس، شدت، رخوت و... می‌توان بر شناخت زیبایی‌های یک متن افزود. این مقاله برآن است تا دلالت صوتی آواهای مجهور و مهموس را از منظر آماری و اسلوبی در كل خطبه‌های نهجالبلاغه بررسی نماید. ...
بیشتر
آواها به دلیل ویژگی‌های دلالتی خود نقش مهمی در توانایی انسان بر تعبیر از احساسات و تجربیات عاطفی‌اش دارند و با تمركز بر خصوصیات هر یک از آواها مانند: جهر، همس، شدت، رخوت و... می‌توان بر شناخت زیبایی‌های یک متن افزود. این مقاله برآن است تا دلالت صوتی آواهای مجهور و مهموس را از منظر آماری و اسلوبی در كل خطبه‌های نهجالبلاغه بررسی نماید. بدین منظور خطبه‌های نهجالبلاغه بر اساس موضوعاتشان به قسمتهای مشخصی تقسیم شدند و سپس تمام آواهای آنها با توجه به خصوصیاتشان شمارش شده وبه صورت دادههای آماری درآمده و در نهایت آواهای مجهور ومهموس در كل خطبه‌های نهجالبلاغه به صورت درصدهای آماری تحلیل گردیدند. اهمیت این پژوهش در بررسی رابطهی صوت و مدلول آن و دلالتی كه این آواها برمعنا دارند، آنجا نمود پیدا می‌كند كه این پژوهش دلالت صوتی را از بعد نظری خارج نموده وبه صورت تطبیقی و آماری بدان پرداخته است. این مقاله در تلاش است تا به این سؤال پاسخ دهد كه تأثیر اصوات مجهور ومهموس بر معنا چیست؟ پس از تحلیل خطبه‌ها مشخص گردید كه اصوات مجهور در خطبه‌های نظامی با (٥۷.۱۲%) و اصوات مهموس در خطبه‌های دال بر تأسف با (۳۳.۳٥%) در اوج قرار دارند.
محمدجعفر أشکواری؛ آیت الله زرمحمدی
چکیده
مطالعه و پژوهش درباره تمدّن اسلامی كه یكی از دوره‌های مهم تاریخی به شمار می‌رود تنها با شناسایی و تبیین اركان آن امكان‌پذیر است. تمدّن اسلامی بر چند پایه استوار است كه عبارت‌اند از: قرآن كریم، سنّت نبوی، معارف علوی، تعالیم عترت ولوی، دانش‌ها و تمدّن‌های دیگر اقوام و در نهایت ابتكار و نوآوری. این دوره تاریخ‌ساز ویژگی‌های منحصر ...
بیشتر
مطالعه و پژوهش درباره تمدّن اسلامی كه یكی از دوره‌های مهم تاریخی به شمار می‌رود تنها با شناسایی و تبیین اركان آن امكان‌پذیر است. تمدّن اسلامی بر چند پایه استوار است كه عبارت‌اند از: قرآن كریم، سنّت نبوی، معارف علوی، تعالیم عترت ولوی، دانش‌ها و تمدّن‌های دیگر اقوام و در نهایت ابتكار و نوآوری. این دوره تاریخ‌ساز ویژگی‌های منحصر به فردی دارد از جمله: توحید، عقل‌گرایی، انسان‌گرایی، تسامح و تساهل، تلاش در جهت برقراری توازن بین مادیات ومعنویات. یكی از مبانی مهم در شكل‌گیری دولت و در ادامه تمدّن در بستر اسلام، معارف علوی است. از سرچشمه‌های این معارف می‌توان به نهجالبلاغه اشاره كرد كه در آن برای برپایی دولت اسلامی كه لازمه تمدّن اسلامی است و نیز اداره درست جامعه بر اساس اصول مكتبی و انسانی راهكارهای متعددی بیان شده و شاخصه‌های تمدّن اسلامی در زمینه‌های مختلف فردی و اجتماعی تبیین گشته است. پژوهش حاضر درصدد است ویژگی‌های تمدّن اسلامی را از منظر نهجالبلاغه به شیوه توصیفی- تحلیلی بكاود. یافته‌های این نوشتار حاكی از آن است كه خطبه‌ها، نامه‌ها، فرامین سیاسی واخلاقی امام علی (ع) در نهجالبلاغه شاخصه‌هایی مانند توحید، عدالت اجتماعی و اقتصادی، شایسته‌سالاری و مدیریت مبتنی بر تقوا، مشاركت اجتماعی و سیاسی مردم را برای برپایی تمدّن اسلامی حیاتی می‌داند.
صدراله فتحي؛ محمدهادي أمين ناجي
چکیده
تجسم اعمال در معنای به شكل، جسم وپیكر در آمدن موجودات غیر مادی مانند عقائد، اخلاق، اوصاف (نیات) وافعال وآثار انسان در رستاخیز است. در اهمیت موضوع (همچنان كه در سخنان اندیشمندان مسلمان هم آمده) همین بس كه اصطلاحی كلامی وفلسفی است واز مباحث رستاخیز به شمار می‌آید. تا قرن دهم هجری این نظریه مخالفینی از میان محدثین داشته تا اینكه شیخ بها ...
بیشتر
تجسم اعمال در معنای به شكل، جسم وپیكر در آمدن موجودات غیر مادی مانند عقائد، اخلاق، اوصاف (نیات) وافعال وآثار انسان در رستاخیز است. در اهمیت موضوع (همچنان كه در سخنان اندیشمندان مسلمان هم آمده) همین بس كه اصطلاحی كلامی وفلسفی است واز مباحث رستاخیز به شمار می‌آید. تا قرن دهم هجری این نظریه مخالفینی از میان محدثین داشته تا اینكه شیخ بها وملاصدرا با دید مثبت به موضوع نگریسته و در شرح وبسط آن كوشیده اند. عارفان واهل ذوق نیز آنچه در این مورد گفته اند نزدیك به نظر همین دسته از موافقان است. در این مقاله می توان نظر موافقان را به وضوح وروشنی در كلمات امام دید، كه اعمال آدمی در آخرت بر او عرضه می‌شود وبه ظهور می رسد وبه تعبیر دیگر نصب العین او خواهد شد یعنی آنچه بندگان در دنیا انجام می دهند در آخرت جلو دیدگانشان خواهد بود، بر همین مبنا عوامل خوشبختی وبدبختی انسان بیش از آنچه از بیرون به سراغ او آید، از درون جانش بر میخیزد.. پس آنچه در پیش رو دارید كوششی است كتابخانه‌ای، توصیفی وتحلیلی در این راستا كه بر آمده از مطالعه كتاب نهجالبلاغه وشروح بر آن است.
مهدی داوری دولت ایادی؛ مهیار خانی مقدم؛ مریم آقاجانی
چکیده
نوع نگرش و بینش انسان نسبت به دنیا، ابعاد مادی و معنوی زندگی وی را تحت تأثیر قرار داده و در گرایشها و كنشهای وی، كاركردی مبنایی دارد. از جمله منابع قابل اعتنا برای كسب درست بینش مذكور، بیانات امام علی(ع) در نهجالبلاغه است، زیرا سخنان آن حضرت بدون هیچ تكلفی و با بكارگیری صنایع ادبی و بیانی، درصدد ارائه تصاویری انتزاعی از جمله مفهوم ...
بیشتر
نوع نگرش و بینش انسان نسبت به دنیا، ابعاد مادی و معنوی زندگی وی را تحت تأثیر قرار داده و در گرایشها و كنشهای وی، كاركردی مبنایی دارد. از جمله منابع قابل اعتنا برای كسب درست بینش مذكور، بیانات امام علی(ع) در نهجالبلاغه است، زیرا سخنان آن حضرت بدون هیچ تكلفی و با بكارگیری صنایع ادبی و بیانی، درصدد ارائه تصاویری انتزاعی از جمله مفهوم دنیاست. پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و در راستای بررسی موارد برجسته از تشبیه، استعاره و كنایه از دنیا در نهجالبلاغه، درصدد واكاوی تصویرسازی‌های بلاغی امام علی (ع) از دنیاست. بر اساس نتایج پژوهش، حضرت بر اساس شناخت ذائقه نوع انسان كه به وابستگی به دنیا گرایش دارد، با بهرهگیری از موجودات و حوادثی ساده كه برای مخاطبان قابل دسترسی بوده، ذوق ادبی مردم را با تصویرسازی‌های بلاغی، به وجد آورده و ذهن آنها را فارغ از برخوردهای متعصبانه، به تفكر در اتخاذ بینش، گرایش و كنش درست درباره دنیا، فرامیخواند.
ناصر محمدی؛ سید سراج الدین صالحی؛ کاظم قاضی زاده
چکیده
یکی از مسائل پر مناقشه در میان اندیشمندان مسلمان خصوصا در ده‌های اخیر مسئله مشروعیت حکومت و چگونگی نسبت آن با دین بوده است که در پاسخ بدان برخی معقتدند دین علیرغم دخالت در سیاست، هیچ نسبتی با حکومت نداشته و مشروعیت حکومت مسئله‌ای نیست که دین بدان پاسخ گفته باشد برخلاف دیگر دانشورانی که معتقدند دین به حکومت نیز نظر داشته و به مسئله ...
بیشتر
یکی از مسائل پر مناقشه در میان اندیشمندان مسلمان خصوصا در ده‌های اخیر مسئله مشروعیت حکومت و چگونگی نسبت آن با دین بوده است که در پاسخ بدان برخی معقتدند دین علیرغم دخالت در سیاست، هیچ نسبتی با حکومت نداشته و مشروعیت حکومت مسئله‌ای نیست که دین بدان پاسخ گفته باشد برخلاف دیگر دانشورانی که معتقدند دین به حکومت نیز نظر داشته و به مسئله مشروعیت حکومت نیز پرداخته است، نوشته حاضر با تحلیل منشاء مشروعیت حکومت به‌عنوان اصلیترین نقطه تلاقی مقوله دین و حکومت در پی اثبات این فرضیه برآمده که در این نقطه دخالت دین تام و تمام نیست و نسبت دین و حکومت در این نقطه عموم و خصوص من وجه است، بههمین منظور با محور قرار دادن نهجالبلاغه به‌عنوان بهترین منبع روایی برای تحقیق در این باب و با روش فقه الحدیثی و استفاده از قرائن تاریخی و با فرض دخالت دین در سیاست به معتبرترین ادلهی مستنبط از نهجالبلاغه استناد کرده و سیره قطعی امیرمومنان علی ع را دال بر مشروعیت دوگانه الهی-مردمی حکومت یافته است.
هاشم اندیشه؛ احمد عابدی
چکیده
مدارا يكي از ویژگی‌های برتر آدمی است كه خداوند متعال اين شاخصه را در قرآن کریم با عنوان برکت و رأفت خود معرفی کرده است. هدف و ضرورت این تحقیق معرفی الگوی مدارا و چگونگی سیره آن حضرت، برای دولتمردان سیاسی و اجتماعی و نظامی است. پژوهش حاضر بر موضوع تحلیلی مصداقی از مدارای سیاسی و نظامی در سیره امام علی (ع) متمرکز است که با جمع‌آوری اطلاعات ...
بیشتر
مدارا يكي از ویژگی‌های برتر آدمی است كه خداوند متعال اين شاخصه را در قرآن کریم با عنوان برکت و رأفت خود معرفی کرده است. هدف و ضرورت این تحقیق معرفی الگوی مدارا و چگونگی سیره آن حضرت، برای دولتمردان سیاسی و اجتماعی و نظامی است. پژوهش حاضر بر موضوع تحلیلی مصداقی از مدارای سیاسی و نظامی در سیره امام علی (ع) متمرکز است که با جمع‌آوری اطلاعات از روش فیشبرداری و مطالعه منابع کتابخانهای و توصیفی- تحلیلی استفادهشده است. دستاوردها و نتایج این تحقیق در مصادیق مدارا عبارت‌اند از: مدارای حضرت با خلفای قبل از خود همچون مشورت در امور سیاسی و نظامی، میانجیگری و مصادیق مدارای ایشان در برابر مخالفان حکومت (اصحاب جمل، صفین و خوارج) مانند عدم آغاز جنگ، تعقیب نکردن فراریان، نکشتن اسرا و... است.
ابراهیم فلاح
چکیده
نهجالبلاغه مجموعه‌ای از اساسی‌ترین مباحث و معارف اسلامی و یكی از زیباترین متون مقدس و منشور انسان‌سازی و به عنوان منبعی متقن در معرفت دین شامل گفتار و پاره‌گفتارهای علی (ع) است كه در قالب بهترین الفاظ و به صورتی هنرمندانه بیان شده، و توجه بسیاری از ادیبان و شاعران و نویسندگان از جمله ناصیف یازجی را به خود جلب می‌نماید. مقاله حاضر ...
بیشتر
نهجالبلاغه مجموعه‌ای از اساسی‌ترین مباحث و معارف اسلامی و یكی از زیباترین متون مقدس و منشور انسان‌سازی و به عنوان منبعی متقن در معرفت دین شامل گفتار و پاره‌گفتارهای علی (ع) است كه در قالب بهترین الفاظ و به صورتی هنرمندانه بیان شده، و توجه بسیاری از ادیبان و شاعران و نویسندگان از جمله ناصیف یازجی را به خود جلب می‌نماید. مقاله حاضر به بررسی تأثیر نهجالبلاغه بر اشعار حكمی ناصیف یازجی میپردازد. یازجی یكی از شعرای نامدار معاصر عرب و یكی از دو پیشرو اصلی جنبش ادبی عرب كه با بهرهگیری از نهجالبلاغه تولیدات بدیعی در جهان سخن داشته است. علیرغم گرایش وی به دین مسیحیت از جمله شاعرانی است كه از مفاهیم والای نهجالبلاغه شناخت كاملی داشت و از مضامین آن استفاده فراوان می‌نماید. پژوهش حاضر به روش تحلیلی-توصیفی و با استخراج شواهد از نهجالبلاغه و دیوان یازجی و سپس تحلیل میان آنها انجام شده است. نتایج حاصله نشان می‌دهد هسته اصلی اشعار حكمی این شاعر، نهجالبلاغه بوده، و از آبشخور زلال آن بهره‌ها گرفته است. در نتیجه دیوان یازجی دربردارنده مسائل اخلاقی، موعظه، نصیحت و پند و اندرز است. بیشترین سطح تأثیرپذیری یازجی از سخنان امام علی (ع) در نهجالبلاغه به این شكل است كه وی محتوای سخنان امام را گرفته و در اشعار خود بازآفرینی می‌كند.
سید حیدر اشرف آل طه؛ علی اسودی
چکیده
فضای صدور احادیث به اوضاع و شرایط فرهنگی، سیاسی و اجتماعی جامعه در زمان صدور روایات، اطلاق می‌شود و با توجه به آنكه بخش قابل‌توجهی از سخنان معصومان (ع) بر اساس نیاز افراد یا جامعه زمان خود ایراد شده، شناخت و فهم سبب صدور سخنان آنها، تأثیر بسزایی در فهم صحیح كلام ایشان خواهد داشت. در این میان خطبه‌ها از آن روی كه بر اساس مقتضیات زمان ...
بیشتر
فضای صدور احادیث به اوضاع و شرایط فرهنگی، سیاسی و اجتماعی جامعه در زمان صدور روایات، اطلاق می‌شود و با توجه به آنكه بخش قابل‌توجهی از سخنان معصومان (ع) بر اساس نیاز افراد یا جامعه زمان خود ایراد شده، شناخت و فهم سبب صدور سخنان آنها، تأثیر بسزایی در فهم صحیح كلام ایشان خواهد داشت. در این میان خطبه‌ها از آن روی كه بر اساس مقتضیات زمان وتفكرات گویشوران ایراد شده، در این مورد از اهمیت بیشتری برخوردار خواهد بود. این پژوهش با رویكرد توصیفی تحلیلی وبا روش گردآوری كتابخانه‌ای به بررسی اسباب صدور عام خطبه‌های اخلاق اجتماعی جامعه اسلامی در نهجالبلاغه میپردازد و بر اساس تحلیل متن خطبه‌ها و نیز تاریخ و سیره امام‌علی (ع)، سبب صدور خطبه‌ها را مورد بررسی قرار داده است. یافته‌های پژوهش حاكی از آن است كه امام‌علی (ع) در خطبه‌های خود، چهار موضوع محوری را بیشتر موردتوجه و تأكید قرار می‌داد. زنده شدن دوباره اخلاق و تفكرات جاهلی از جمله تعصبات قومی و قبیله‌ای، دنیاپرستی واهمال مرگ وآخرت توسط مردم، فراموشی نقش وجایگاه اهل‌بیت در جامعه اسلامی وبیان اخلاق اجتماعی متقابل حاكمان ومردم چهار محور اساسی در خطبه‌ها میباشد. همچنین امام‌علی (ع) بر اساس نیاز جامعه و فضای اخلاقی و اجتماعی حاكم بر آن، برای اصلاح و تعدیل این مؤلفه‌ها و راهنمایی مردم درباره هریک از موضوعات فوق‌الذكر سخنان ویژه‌ای را در خطبه‌های خود جای داد. جامعه آماری هریک از مؤلفه‌ها در نهجالبلاغه نیز به‌عنوان نمونه بارز سخنان امیرالمؤمنین (ع) می‌تواند نشانه مناسبی برای میزان اهتمام ایشان به آنها تلقی شود.
عزت ملاابراهیمی؛ محیا آبیاری قمصری آبیاری قمصری؛ ندا بنی تمیمی
چکیده
چكیدهنهج‌البلاغه، اثری ارزشمند و مقدس است كه تحلیل و بررسی متن این کتاب، از دیدگاه مكتب فرمالیستی، مي‌تواند، جلوه‌ها و زیبایی‌های ظاهری و باطنی آن را آشکار سازد. فرمالیست‌ها به بررسی جنبه‌های شکلی و صوری اثر می‌پردازند و آن را فارغ از بافت‌های تاریخی، اجتماعی، روانی و حواشی متن بررسی می‌کند. نگارندگان در این پژوهش به روشي توصيفي ...
بیشتر
چكیدهنهج‌البلاغه، اثری ارزشمند و مقدس است كه تحلیل و بررسی متن این کتاب، از دیدگاه مكتب فرمالیستی، مي‌تواند، جلوه‌ها و زیبایی‌های ظاهری و باطنی آن را آشکار سازد. فرمالیست‌ها به بررسی جنبه‌های شکلی و صوری اثر می‌پردازند و آن را فارغ از بافت‌های تاریخی، اجتماعی، روانی و حواشی متن بررسی می‌کند. نگارندگان در این پژوهش به روشي توصيفي تحليلي و با تكيه بر مؤلفههای نقد فرمالیستي، به تحلیل و بررسی خطبه شانزدهم نهجالبلاغه، پرداختهاند. این هدف از طریق بررسی و تحلیل بافت اثر ادبی و عناصر تشکیلدهندۀ آن یعنی صامتها و مصوّتها، هجاها، صور خیال، استعارهها، سجعها و... صورت گرفته است. از یافته‌های تحقیق اینگونه استنباط می‌شود که حضرت برای خلق چنین اثری تنها به محتوای متن توجه نداشتهاند، بلکه روساخت و فرم آن نیز برای ایشان اهمیت داشته است. مولف با آراستن فرم اثر به انواع شگرد‌های هنری و بیانی به آفرینش معناهایی فراتر از معانی قاموسی واژگان دست زده است.
حسین حدیدی
چکیده
خانواده يكي از مهمترين بنيان‌های اجتماعی جامعه است كه در آموزه‌های دينی به اهميّت و نقش آن در تعالی فردی و اجتماعی تأكيد شده است. توجه به خانواده و تعالی آن، توجه به آينده دنيوی و اخروی اعضای خانواده است. در رابطه با خانواده آسيب‌هايی وجود دارد كه می‌تواند بنيان خانواده را سست و مسير تعالی اعضای آن را منحرف نمايد؛ بر همين اساس توجه ...
بیشتر
خانواده يكي از مهمترين بنيان‌های اجتماعی جامعه است كه در آموزه‌های دينی به اهميّت و نقش آن در تعالی فردی و اجتماعی تأكيد شده است. توجه به خانواده و تعالی آن، توجه به آينده دنيوی و اخروی اعضای خانواده است. در رابطه با خانواده آسيب‌هايی وجود دارد كه می‌تواند بنيان خانواده را سست و مسير تعالی اعضای آن را منحرف نمايد؛ بر همين اساس توجه به اين بنيان اجتماعی و حفاظت از آن در مقابل آسيب‌های احتمالی حائز اهميّت است. پژوهش حاضر با روش توصيفی تحليلی بر مبنای نهجالبلاغه، ضمن توجه به جايگاه خانواده در سبك زندگی و تعالی آن، آسيب‌های تهديدكننده اين مهم را در سه بعد اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی مورد مداقّه قرار داده و در اين باره ضمن توجه به اين آسيب‌ها به راهكارهای مقابله با آنها از منظر نهجالبلاغه اشاره نموده است. نتيجه آن كه توجه به اين آسيب‌ها و مقابله با آنها دو نتيجه سلبی و ايجابی به همراه دارد؛ در نتيجه سلبی شناسايی اين آسيب‌ها موجبات تنزيه خانواده از آنها می‌شود، همچنان كه در رويكرد ايجابی توجه به راهكارهای مقابله با آسيب‌ها به تعالی خانواده در ابعاد پيش گفته كمک می‌نمايد.کلیدواژه‌ها: امام علي(ع)، نهجالبلاغه، بنیان خانواده، آسيب‌های خانواده، آسیب‌های اقتصادی، آسیب‌های اجتماعی، آسیب‌های فرهنگی.
علیرضا دل افکار؛ احمد اکبرزاده
چکیده
یکی از مباحث مهم در حوزه‌ی اقتصاد، بحث دخالت دولت در مقررات‌گذاری و نظارت بر بازار است که با دو دیدگاه عمده جواز و منع همراه است. دیدگاه نفع عمومی، در حالت شکست بازار به‌واسطه عواملی همچون انحصار، این دخالت را توجیه کرده و دولت را موظف به مداخله می‌کند. در متون فقهی ذیل عناوین «احتکار» و «تسعیر» بحث مداخله دولت در بازار ...
بیشتر
یکی از مباحث مهم در حوزه‌ی اقتصاد، بحث دخالت دولت در مقررات‌گذاری و نظارت بر بازار است که با دو دیدگاه عمده جواز و منع همراه است. دیدگاه نفع عمومی، در حالت شکست بازار به‌واسطه عواملی همچون انحصار، این دخالت را توجیه کرده و دولت را موظف به مداخله می‌کند. در متون فقهی ذیل عناوین «احتکار» و «تسعیر» بحث مداخله دولت در بازار مطرح‌شده است و فقها به‌تبع از روایات وارده در این خصوص و علیرغم داشتن نظرات متفاوت در خصوص جواز دولت در قیمتگذاری، در حالت شکست بازار و عدم کارایی آن، عمومًا قائل به جواز مداخله دولت هستند. اين مقاله میکوشد تا با رويکرد میانرشتهای بین دو حوزه معرفتي اقتصاد و فقه، موضوع موردبحث را از منظر نهجالبلاغه به‌عنوان یک منبع روایی معتبر موردبررسی قرار داده و نشان دهد که در صورت شکست بازار، حضرت علی علیهالسلام جهت تحقق نفع عمومی در بستر عدالت توازنی، دولت را مکلف به مقررات گذاری و نظارت بر بازار می‌نماید.
