با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن علمی مطالعات نهج البلاغه ایران

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساری، ساری، ایران

چکیده

نهج‌البلاغه مجموعه‌ای از اساسی‌ترین مباحث و معارف اسلامی و یكی از زیباترین متون مقدس و منشور انسان‌سازی و به عنوان منبعی متقن در معرفت دین شامل گفتار و پاره‌گفتارهای علی (ع) است كه در قالب بهترین الفاظ و به صورتی هنرمندانه بیان شده، و توجه بسیاری از ادیبان و شاعران و نویسندگان از جمله ناصیف یازجی را به خود جلب می‌نماید. مقاله حاضر به بررسی تأثیر نهج‌البلاغه بر اشعار حكمی ناصیف یازجی می‌پردازد. یازجی یكی از شعرای نامدار معاصر عرب و یكی از دو پیشرو اصلی جنبش ادبی عرب كه با بهره‌گیری از نهج‌البلاغه تولیدات بدیعی در جهان سخن داشته است. علی‌رغم گرایش وی به دین مسیحیت از جمله شاعرانی است كه از مفاهیم والای نهج‌البلاغه شناخت كاملی داشت و از مضامین آن استفاده فراوان می‌نماید. پژوهش حاضر به روش تحلیلی-توصیفی و با استخراج شواهد از نهج‌البلاغه و دیوان یازجی و سپس تحلیل میان آن‌ها انجام شده است. نتایج حاصله نشان می‌دهد هسته اصلی اشعار حكمی این شاعر، نهج‌البلاغه بوده، و از آبشخور زلال آن بهره‌ها گرفته است. در نتیجه دیوان یازجی دربردارنده مسائل اخلاقی، موعظه، نصیحت و پند و اندرز است. بیشترین سطح تأثیرپذیری یازجی از سخنان امام علی (ع) در نهج‌البلاغه به این شكل است كه وی محتوای سخنان امام را گرفته و در اشعار خود بازآفرینی می‌كند.

کلیدواژه‌ها

نهج‌البلاغه (۱۳۸۰). مترجم محمد دشتی. ایران. قم: اوج قلم. ط۱.
ابن ابی الحدید، ابوحامد عبدالحمید (۱٤۱٥). شرح نهج‌البلاغه. لبنان.بیروت: مؤسسه الأعلمی للمطبوعات.
افرام بستانی، فؤاد (۱۹٦۹). لبنان مباحث علمیه و اجتماعیه. لبنان. بیروت: دارالفكر.
امینی، محمد هادی (۱۳۹۳). تجلی نهج‌البلاغه بر ادبیات عرب. مترجمان. سید مخدی نوری كیذقانی. سید مرتضی حسینی. ایران. قم: انتشارات بنیاد نهج‌البلاغه. ط۱.
آمدی، عبدالواحد بن محمد (۱۳۷۳). ترجمه غررالحكم و دررالكلم. شرح جمال الدین محمد خوانساری. تصحیح میر جلال الدین حسینی ارموی. ایران. تهران. انتشارات دانشگاه تهران. ط۳.
بازیار، كوكب (۱۳۸۹). حكمت و ارزشهای اخلاقی در شعر ناصیف الیازجی. پایان نامه كارشناسی ارشد. دانشگاه شهید چمران اهواز.
پروین، حدیث (۱۳۹۰). بررسی مضامین و درون مایه های اشعار حكمی ناصیف یازجی. پایان‌نامه كارشناسی ارشد. دانشگاه رازی.
دیوان امام علی (ع) (۱۳٦۹). مترجم مصطفی زمانی. ایران. قم: پیام اسلامي. ط۲.
دهخدا، علی اكبر (۱۳٦۱). لغت‌نامه. ایران. تهران: وزارت ارشاد اسلامی. ط٥.
راغب اصفهانی، ابوالقاسم حسین بن محمد (۱٤۳۰). المفردات فی غریب القرآن. لبنان. بیروت: مؤسسه الأعلمی للمطبوعات. ط۱.
صالحی، پیمان (۱۳۹۳). بررسی بینامتنیت قرآن و نهج‌البلاغه در اشعار ناصیف یازجی. همایش ملی بینامتنیت. ج ٤: قم.
الطباطبایی، سید محمد حسین (۱۳۸۲). تفسیر المیزان. مترجم محمد باقر موسوی همدانی. ایران. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
عچرش، خیریه؛ بازیار، كوكب (۱۳۹۰). «تأثیرپذیری ناصیف یازجی از قرآن و حكمت‌های روایی». مجله لسان مبین. دوره ۲. ش ۲. صص ۱۰۳-۱۲٤.
غزالی، محمد (۱۳۷۷). نظرات فی القرآن. قاهره: مؤسسه الخفاجی.
فاخوزی، حنا (۱۳۸۳). تاریخ ادبیات عرب. ترجمه محمد آیتی. ایران. تهران: توس.
مصباح یزدی، محمدتقی (۱۳۸۸). خودشناسی برای خودسازی. ایران. قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی. ط ۱۹.
معروف، یحیی؛ فارغی شاد، محمد (۱۳۹۳). «بررسی تطبیقی سیمای دنیا در شعر بهار و شیخ ناصیف یازجی. فصلنامه لسان مبین. سال ششم. شماره ۱۷. صص ۱٦۹-۱۳٤.
هداره، محمد مصطفی (۱۹٦۹). اتجاهات الشعر العربی. مصر: دار المعارف. ط۲.
یازجی، ناصیف (۱۹۸۳). «دیوان». محقق. مارون عبّود. لبنان. بیروت: دارمارون عبّود. ط۱.