با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن علمی مطالعات نهج البلاغه ایران

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای رشته علوم و معارف نهج البلاغه، دانشگاه میبد، میبد، ایران

2 استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشكده الهیات دانشگاه میبد، میبد، ایران

3 استادیار، فلسفه، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

نهج‌البلاغه مجموعه‌ای از اساسی‌ترین مباحث و معارف اسلامی و یكی از زیباترین متون مقدس و منشور انسان‌سازی و به عنوان منبعی متقن در معرفت دین شامل گفتار و پاره‌گفتارهای علی (ع) است كه در قالب بهترین الفاظ و به صورتی هنرمندانه بیان شده، و توجه بسیاری از ادیبان و شاعران و نویسندگان از جمله ناصیف یازجی را به خود جلب می‌نماید. مقاله حاضر به بررسی تأثیر نهج‌البلاغه بر اشعار حكمی ناصیف یازجی می‌پردازد. یازجی یكی از شعرای نامدار معاصر عرب و یكی از دو پیشرو اصلی جنبش ادبی عرب كه با بهره‌گیری از نهج‌البلاغه تولیدات بدیعی در جهان سخن داشته است. علی‌رغم گرایش وی به دین مسیحیت از جمله شاعرانی است كه از مفاهیم والای نهج‌البلاغه شناخت كاملی داشت و از مضامین آن استفاده فراوان می‌نماید. پژوهش حاضر به روش تحلیلی-توصیفی و با استخراج شواهد از نهج‌البلاغه و دیوان یازجی و سپس تحلیل میان آن‌ها انجام شده است. نتایج حاصله نشان می‌دهد هسته اصلی اشعار حكمی این شاعر، نهج‌البلاغه بوده، و از آبشخور زلال آن بهره‌ها گرفته است. در نتیجه دیوان یازجی دربردارنده مسائل اخلاقی، موعظه، نصیحت و پند و اندرز است. بیشترین سطح تأثیرپذیری یازجی از سخنان امام علی (ع) در نهج‌البلاغه به این شكل است كه وی محتوای سخنان امام را گرفته و در اشعار خود بازآفرینی می‌كند.

کلیدواژه‌ها

آرمان، علیرضا؛ علوی‌مقدم، مهیار؛ تسنیمی، علی؛ الیاسی، محمود (۱۳۹۸). نماذج استعاریة حول الحیوانات في أمثال من نصوص فارسية. الثقافة الشعبية والأدب. ۲٦. ۲۰۷-۲۳۹.
ابن بابویه، محمد بن علی (۱۳٦۲ش). الخصال. قم. منشورات جامعه مدرسین.
ازهری، محمد بن احمد (۱٤۲۱ ق). تهذیب اللغة. العمل من محمد عوض مرعب. بیروت. دار إحیاء التراث العربی.
افراشي، آزيتا؛ عاصی، مصطفي؛ جولايي، كاميار (۱۳۹٤). الاستعارات المفهومية باللغة الفارسية؛ التحليل المعرفي والمتمحور حول البنیویة. اللغویات. ۲. ٦۱ - ۳۹.
باكتچی، احمد؛ محمدحسن ومحمدحسین شیرزاد (۱۳۹۸). إعادة قراءة فكرة الربا في القرآن الكريم بناءً على نماذج الأنثروبولوجيا الاقتصادية. دراسات القرآن والحديث. ك ۲۲. ٦۱-۹۲.
 
بحرانی، میثم بن علی (۱۳٦٦). اختیار مصباح السالكین. مصحح: محمد امینی. مشهد. آستان قدس رضوی.
بستانی، فواد افرام (۱۳۷٥). المنجد الابجدی. المترجم: رضا مهیار. طهران: اسلامی.
بیدادیان، فهیمه (۱۳۹٥). دراسة الاستعارات والمخططات التخيلية في الصحيفة السجادية. اللغة والإدراك. م۱. ۳۱-٦۱.
بورابراهیم، شیرین (۱۳۹۷). دور الاستعارات في إنتاج وفهم النظام الاجتماعي لخطاب نهج‌البلاغة: دراسة حالة عن الاستعارات الحيوانية على أساس نظرية اللسانيات الاجتماعية المعرفية. اللغویات الاجتماعیة. م۱. ۸۸-۹۸.
بیکولوسكایا، نینا ویكتورونا (۱۳۷۲). العرب على حدود إيران وروما الشرقية في القرنين الرابع والسادس بعد الميلاد. ترجمة عنایت الله رضا. طهران. معهد الدراسات والبحوث الثقافية.
توكل‌نیا، مریم؛ حسومی، ولی‌اله (۱۳۹٦). دراسة قواعد التوسع الدلالي لحرف عن في القرآن بمنهج معرفي. البحث اللغوي للقرآن. م۱۱. ۲٤٥-۲٦۲.
راسخ مهند، محمد (۱۳۸۸). مقدمة في اللغويات والنظريات والمفاهيم المعرفية. طهران: سمت.
رضی، محمد بن حسین (۱٤۱٤ق). نهج‌البلاغة. وفقًا نسخة صبحي صالح. قم: منشورات هجرت.
الجرجانی، عبد القاهر (بی تا). دلائل الاعجاز. من تحقیق محمود شاكر قاهره: مكتبة الخفاجی.
جعفری، محمدتقی (۱۳۹۸). ترجمة وتفسیر نهج‌البلاغه. طهران: دار نشر الثقافة الإسلامية. چ۱.
جواد علی (۱٤۲۲ق). المفصل فى تاریخ العرب قبل الاسلام. بیروت: دار الساقی.
خاتمی، سید احمد (۱۳۷۰). قاموس علم الكلام. شرح الكلمات والمصطلحات والإعلانات علم الكلام. طهران. منشورات صبا.
سجودی، فرزان (۱۳۸۲). السيميائية التطبيقية. طهران. قصه. ط۱.
سیدی، حسین (۱۳۸۷). أسس الصورة الفنية في القرآن. بحث في التربية الإسلامية. م٤. ۱-۱۳.
شعبانلو، علیرضا (۱۳۹۸). الأصل القرآني للاستعارة المفاهيمية للموت في مثنوي رومي. الدراسات القرآنية والثقافة الإسلامية. م۳: (صص۳۹-٦۲).
صعیدی، عبدالفتاح؛ موسی، حسین یوسف (۱٤۱۰ق). الافصاح فی فقه اللغه قم: مكتب الاعلام الاسلامی. چ٤.
عسكری، حسن بن عبدالله (۱٤۰۰ق). الفروق فی اللغه. بیروت: دارالافاق الجدیده. چ۱.
عفانه، حسام الدین بن موسی (۱٤۲۶ق). فقه التاجر المسلم وآدابه. بیت المقدس: دار الطیب.
فراهیدی، خلیل بن احمد (۱٤۱۰ق). العین. بجهود مهدی مخزومی وابراهیم سامرائی. قم: مؤسسة دار الهجرة.
غلفام، ارسلان؛ یوسفی راد، فاطمه (۱۳۸۱). اللغويات المعرفية والاستعارة. مجلة أخبار العلوم المعرفية. م۳. ٥۹-٦٤.
قدمکاهی‌ثانی، نسرین (۱۳۸۳). النسر في الأسطورة والأدب. الأدب الفارسي في جامعة آزاد الإسلامية في مشهد ا. م۱و۲. ۱۰٦-۱۲٦.
لیكاف، جورج؛ جانسون، مارك (۱۳۹۷). الاستعارات التي نعيشها. ترجمة جهانشاه میرزابیگی. طهران: آگاه.
محمودی، محمد؛ حسینی، افضل‌السادات؛ برخورداری، رمضان (۱۳۹۸). تطبيق نظرية ليكاف المجازية في التربية الإبداعية. مجلة علم النفس المعرفي الفصلیة. م٤. ۳٦-٤۷.
مصلایی بور، عباس؛ شیرزاد، محمدحسین؛ شیرزاد، محمدحسن (۱۳۹٦). إعادة قراءة مفهوم الدين في القرآن الكريم على أساس الأنثروبولوجيا الاقتصادية. دراسات الاقتصاد الإسلامي. ر ۱۸.
مكارم شیرازی، ناصر (۱۳۷٥). رسالة امام امیرالمؤمنین(ع). طهران: دارالكتب الاسلامیه
مهروش، فرهنگ (۱۳۹٥). تاريخ الفقه الإسلامي في القرون الأولى. طهران: منشورات نی.
نواب لاهیجی، میرزا محمد باقر (د. تأ). شرح نهج‌البلاغة. طهران: اخوان كتابچی.
الهاشمي، أحمد (۱۳۹۲). جواهر البلاغه في المعاني والبيان والبديع. طهران: الهام. چ٦.
 
 
 
Kövecses, Z. 2010). Metaphor: A practical introduction. Oxford University Press.
Lakoff, G. (2006). Conceptual Metaphor: The Contemporary Theory of Metaphor. Edited by Dirk Geeraerts. Cognitive Linguistics: Basic Reasings. Berlin: Walter de Gruyter.
Lakoff, G., & Turner, M. (2009). More than cool reason: A field guide to poetic metaphor. University of Chicago press.
Feldman, J., & Narayanan, S. (2004). Embodied meaning in a neural theory of language. Brain and language, 89(2), 385-392.
Grady, J. E. (2007). Metaphor//D. Geeraerts, H. Cuyckens.