نوع مقاله : علمی - پژوهشی
نویسندگان
1 Faculty member of Farhangian University
2 Associate Professor, Arabic Language and Literature, Holy Quran University, Qom, Iran
چکیده
نامههاي نهجالبلاغه به كارگزاران خطاكار، با وجود غناي بلاغي، كمتر از منظر رتوريكي تحليل شدهاند كه اين خلأ مسئله اصلي پژوهش است. هدف مطالعه، تحليل رتوريكي اين نامهها با استفاده از چارچوب ارسطويي لوگوس، اتوس و پاتوس است تا شیوههای اقناع در آنها روشن شود. روش تحقيق، تحليل كيفي متن نامههای نهج البلاغه با تمركز بر عناصر رتوريكي و بررسي ساختار بلاغي آنهاست. يافتهها نشان ميدهند كه لوگوس، با استدلالهاي صريح و شواهد روشن، ذهن كارگزاران را به پذيرش حقيقت هدايت ميكند و خطاها را آشكار ميسازد که نمونه آن در دعوت مستدل شریح به بازنگری خطا در نامه امام روشن است. اتوس، با تكيه بر اعتبار اخلاقي و لحن خيرخواهانه امام، اعتماد مخاطب را جلب و او را به اصلاح رفتار ترغيب ميكند؛ همچنانکه تکیه بر اعتبار اخلاقی امام در نصایح مشفقانه به عثمان بن حنیف موجب اعتمادسازی میگردد. پاتوس، با تصويرسازيهاي عاطفي، حس شرم و مسئوليت را برميانگيزد و وجدان را بيدار ميكند.؛ مانند هشدار امام به مرگ در نامه به مصقله که وجدان او را تحت تأثیر قرار میدهد. در مجموع تعادل اين عناصر، كلام را به ابزاري قدرتمند براي اقناع و اصلاح تبديل كرده است. در نهايت، اين نامهها فراتر از متون ديني، نمونهاي جهاني از بلاغت اقناعي هستند كه با پيوند منطق، اعتبار و احساس، درسهايي ماندگار در عدالت و مديريت ارائه ميدهند و الگويي براي گفتمان اصلاحي و ترويج ارزشهاي اخلاقي در جهان معاصر فراهم ميكنند
کلیدواژهها
)