با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن علمی مطالعات نهج البلاغه ایران

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 المکتبة المتخصصة بأمیرالمؤمنین علی علیه‌السلام، مشهد المقدسة

2 Department of History and Civilization of Muslin Nations, Faculty of Theology, Ferdowsi University of Mashhad.

10.30473/anb.2025.57695.1419

چکیده

نهج‌البلاغه به عنوان مشهورترین مجموعه سخنان امیرالمؤمنین علیه‌السلام به دست شریف رضی و بر اساس منابعی که در اختیار داشته تدوین شده است. آنچه در مطالعات نهج‌البلاغه همیشه مورد توجه محققان قرار دارد، آثاری است که پیش از نهج‌البلاغه تألیف شده‌اند و در نتیجه می‌توانند به عنوان مصادر نهج‌البلاغه شناخته شوند. نزهةالأبصار ومحاسن الآثار اثر علی بن مهدی طبری مامطیری یکی از این آثار است که تنها نسخه ‌خطی آن در کتابخانه واتیکان نگهداری می‌شود. این کتاب با هدف گردآوری عبارات ادب عربی تدوین شده و مؤلف سخنان اهل بیت و در رأس آن امیرالمؤمنین علیه‌السلام را برای این هدف انتخاب کرده است. در اثر موجود تنها سخنان حضرت علی علیه‌السلام و سیره آن حضرت یاد شده است. از آن‌جا که مؤلف نزهةالابصار در میانهٔ قرن چهارم و مؤلف نهج‌البلاغه در اوایل قرن پنجم هجری درگذشته است، کتاب نخست قریب به نیم قرن یا دست کم یک نسل پیش از نهج البلاغه گردآوری شده است. این اثر با تمام اهمیت و قدمتی که دارد آن چنان که شایسته است مورد توجه پژوهشگران قرار نگرفته و با این که قریب به پانزده سال از انتشارش گذشته، به ندرت شاهد به کارگیری آن در پژوهش‌ها هستیم. در این پژوهش ضمن معرفی نسخه‌ و متن تصحیح شده، با بررسی تطبیقی نشان داده می‌شود که ۶۳ مورد از نهج‌البلاغه در نزهةالابصار قابل ردیابی است. از آن‌جا که سیدرضی به تقطیع متون می‌پرداخته، این مقاله گامی برای تکمیل این موارد محسوب می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات