نوع المستند : المجلة العلمية البحوثية

المؤلفون

• علی باقری ¹
• علی اکبر نورسیده ²
• علی ضیغمی ²

¹ الدکتوراه في اللغة العربية وآدابها، جامعة سمنان

² أستاذ مشارک في اللغة العربية وآدابها، جامعة سمنان

المستخلص

إنّ الأفعال الكلاميّة التي تعتبر أساسا للسانیات التداوليّة تقوم علی فكرة أنّ الكلام موقف علی قواعد قصديّة مرتبطة بالمتكلم والسیاق الذي یعیش فیه. لقد سعى سيرل إلى بناء نظريّة في هذا المجال تكون أواصرها مكتملة ومنظّمة، بعد تدعيم بعدها التواصليّ وتطويرها من خلال مشاركة القصديّة الهوسرليّة، ثمّ أعاد إلی ما جاء من جانب أستاذه أوستین في تصنیفات الأفعال الكلاميّة باقتراح التصنیفات الخماسيّة وهي: الإخباريّات، والتوجیهيّات، والالتزاميّات، والإعلانيّات، والتعبیريّات. ما یهمّ البحث الراهن من تصنیفات سیرل الخماسيّة من الأفعال الكلاميّة هي الإخباريّات، وعلی ذلك جاء البحث بدراسة قصديّة الإنجازيّات الإخباريّة في ثلاثة من رسائل نهج البلاغة عند الإمام علي(ع) کالرسالة الثامنة والعشرین، والخامسة والأربعین، والثالثة والخمسین، اعتمادا علی المنهج التداوليّ في ضوء الوصف والتحلیل محاولة في الكشف عن قصديّة الإمام(ع) في إخباريّات خطابه وتبیُّن تلك المقاصد الصریحيّة والضمنيّة في ثنایا النصّ. ومن أهمّ النتائج التي توصّل إلیها البحث هي إنّ تجربة الإمام(ع) تقوم علی طابع تداوليّ ویحاول من خلاله تنفیذ مقاصده عبر توجیه المخاطب والتأثیر فیه بطرق واستراتيجيات متنوّعة، فمن هنا إنّ الفعل الكلاميّ في رسائل نهج البلاغة اُستُعمل بالرؤیة التداوليّة، إذ تمّ في الأحداث والوقائع المتنوّعة والمرتبطة بقصديّة المتكلّم التي تساهم في حركيّة النصّ وفعّاليّة عمليّة التأویل، ذلك من خلال القصديّة المباشرة المتمثّلة في الوصف، والتقریر، والإیضاح والقصديّة غیر المباشرة المتمثّلة في الإرشاد، والتحذیر والإقرار، والاستهزاء.

الكلمات الرئيسية

• جون سیرل
• الأفعال الكلاميّة
• القصديّة
• التداوليّة
• رسائل نهج البلاغة

الموضوعات الرئيسية

• مباحث زبان شناسی و زبان احادیث در نهج البلاغه

عنوان المقالة [Persian]

Intentionality of Assertives in Nahj al-Balagha letters based on John Searle's theory of speech acts.

المؤلفون [Persian]

• علی باقری ¹
• علی اکبر نورسیده ²
• علی ضیغمی ²

¹ دکتری زبان و ادبیات عربی، دانشگاه سمنان

² دانشیار زبان و ادبیات عربی ، دانشگاه سمنان

المستخلص [Persian]

كنش‌های گفتار به عنوان یكی از مهمترین زیر شاخه-های نظریه كاربردشناسی زبان به شمار میرود؛ این نظریه بر این باور است كه گفتمان، وابسته به قواعد و اصولی است كه از جانب گوینده صادر شده و به بافت و شرایط بیرونی حاكم بر آن مرتبط میشود. جان سرل بعد از ثبت وضبط این نظریه و توسعه آن، نمونهای ارائه كرد كه در مقایسه با پیشینيان به ویژه آستین از چهارچوب محكمتری برخوردار است، سرل در این زمینه و برای تقویت بعد ارتباطی این نظریه از منظورشناسی هوسرل در نظریه پدیدارشناختی بهره برد و توانست بعد از بازنگری به تقسیم‌بندی آستین، نمونه-ی جدیدی در این زمینه ارائه دهد، وی كنش‌های گفتار را به اظهار، ترغیبی، تعهدی، اعلانی وعاطفی تقسیم می كند. پژوهش حاضر بر اساس روش كاربردشناسی زبان و با تكیه بر توصیف و تحلیل، تلاش نموده مقاصد امام علی(ع) در كاربست كنش‌های اظهاری در نامه‌های نهج-البلاغه(28/ 45/ 53) بررسی كند. در آخر به این نتیجه رسیده است كه كاربست زبان از جانب امام علی(ع) در نهج البلاغه صرفا جهت تولید پاره‌گفتارها نبوده، بلكه نقش كاربردی آنها از طریق بیان مقاصد خود با ترغیب مخاطب مطمح نظر است كه با اتخاذ راهبردهای مختلف و مناسب میسّر شده است؛ بدین ترتیب كاربست كنشگفتار اظهاری در نهج‌البلاغه به نوعی كاربردی و وابسته به قصد امام است؛ زیرا اخبار و وقایع آورده شده توسط امام(ع) ارتباط مستقیم با قصد ایشان دارد. قصدی كه باعث پویایی متن نهج البلاغه شده است، از این رو خواننده در كنش‌های اظهاری با دو قصد مستقیم وغیر مستقیم روبروست.

الكلمات الرئيسية [Persian]

• جان سرل
• أفعال کلامی
• نیت مندی
• کاربرد شناسی
• نامه های نهج البلاغه