نوع مقاله : علمی - پژوهشی
نویسنده
Department of Arabic Language and Literature, Payame Noor University, Central Tehran, Wahd Rey, Iran
چکیده
تحول معنایی را می توان یکی از مهم ترین موضوعاتی دانست که در مطالعات معناشناسی بدان پرداخته می شود. کلمه زکات ومشتقات آن در قرآن کریم ثقل معنایی خاصی داشته و در جایجای قرآن با دلالت های متنوعی به کار رفته است، کما اینکه در مواضع مختلفی از کتاب نهج البلاغه نیز استعمال شده ولی میزان استعمال آن از قرآن کمتر است. این کلمه و مشتقات آن -هر چند به ندرت - نزد اعراب جاهلی نیز به کار رفته است. نگارنده با بررسی دقیق منابع شعر جاهلی و کتاب هایی همچون مفضلیات واصمعیات، تنها سه شاهد از استعمالات آن را در شعر جاهلی یافت، لیکن نگاهی موشکافانه به این استعمالات، گویای آن است که در معانی همچون: پاکی وطهارت، رشد و نمو و همچنین زکات به عنوان عادت یا عبادتی مخصوص نزد شماری از اعراب کاربرد داشته است. نگارنده در این پژوهش، با روش توصیفی تحلیلی، معانی مختلف ماده (زکو) را در شعر جاهلی ، قرآن کریم و نهج البلاغه مورد واکاوی قرار داده و به این نتیجه رسیده که این ماده در دوران جاهلی بیشتر معنای غیردینی داشته (رشد و پاکی)، ولی پس از استعمال آن در قرآن کریم و نهج البلاغه، بیشتر در معنای دینی به کار رفته است (زکات به عنوان یک فریضه اسلامی). همچنین باید گفت معانی این ماده در نهج البلاغه در مقایسه با شعر جاهلی و قرآن کریم دچار وسعت معنایی شده است.
کلید واژه:
شعر جاهلی، قرآن کریم، تغییر معنایی، امام علی، زکات.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
)