با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن علمی مطالعات نهج البلاغه ایران

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری الهيات و معارف اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ايران

2 استاد گروه علوم قرآن و حدیث (روایات)، دانشکده الهیات و دروس اهل بیت (ع)، دانشگاه اصفهان، اصفهان. ایران.

3 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث (روایات)، دانشکده الهیات و دروس اهل بیت (ع)، دانشگاه اصفهان، اصفهان. ایران.

چکیده

دانش معنا‌شناسی به تحلیل معنا‌ی واژه‌ها با توجه به نظام معنایی آن می‌پردازد‌. از مهم‌ترین روش ها در علم معناشناسی ، تکیه بر روابط هم‌نشینی است؛ زیرا از طریق شبکه معنایی و با بررسی واژگان می‌توان به فهم کلام معصوم و شکل گیری صحیح هندسه معرفتی دست یافت. واژۀ «جنت» یکی از پر‌‌بسامد‌ترین واژگان در قران و نهج البلاغه محسوب می‌شود . پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی در پی پاسخ به این سؤال است که مهم‌ترین هم‌نشین‌ها واژۀ جنت چیست؟ و با بررسی واژه جنت در قران و نهج البلاغه با رویکرد همزمانی ، روشن شد که جنت در قران با واژگان تقوا ، رضایتمندی ، ایمان ، معرفت و اعمال صالح هم‌نشین شده است که این عوامل زمینه‌ساز ورود به بهشت می‌شوند. در نهج البلاغه واژه جنت با اسلام ، معرفت خدا ، اطاعت از فرامین الهی و دستورات پیامبر (ص) ، یاری و دوستی اهل بیت (ع) ، تقوا ، مطابقت عمل با عقیده و نیت خالص دارای هم‌معنایی نسبی است . بنابراین با توجه به اینکه قران و نهج البلاغه دارای فصاحت و بلاغت بی نظیری و ارتباط عمیقی هستند ، امام (ع) از واژگان، تعبیرها و مفاهیم قرآنی، به صورتی گسترده استفاده کرده و همنشین های واژه جنت در نهج البلاغه با قران مرتبط است و این ارتباط به شیوه های روابط بینامتنی ترکیبی ، مضمونی و واژگانی است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

القرآن الکريم.
ابن منظور، محمد بن مکرم، (1414هـ. ق)، «لسان العرب»، بيروت، دار صادر.
ابن فارس زکريا، أبو الحسين أحمد، (1404هـ. ق)، «معجم مقاييس اللغة»، تحقيق: عبد السلام محمد هارون، مکتبة الإعلام الإسلامي.
خزاعي النيسابوري، حسين بن علي بن محمد، (1366هـ. ش)، «روض الجنان وروح الجنان في تفسير القرآن»، العتبة الرضوية المقدسة، مؤسسة البحوث الإسلامية.
الراغب الأصفهاني، أبو القاسم حسين بن محمد بن فضل، (1385هـ. ش)، «المفردات في غريب القرآن»، ط2، طهران، دار مرتضوي للنشر.
الزبيدي، مرتضي، (1414هـ. ق)، «القاموس المحيط»، تحقيق: علي شيري و محمد يعقوب فيروزآبادي، دار الفکر، بيروت، لبنان.
الزمخشري‌، محمود بن عمر، (1386هـ. ش)، «الکشاف عن حقائق التنزيل»، تهران، ققنوس.
السيد الرضي، محمد بن حسين، (1374هـ. ش)،«نهج البلاغة»، تحقيق: صبحي صالح، تأليف محموعة من الرواة، قم، مركز البحوث الإسلامية.
صدوق، أبي جعفر محمدبن علي بن الحسين القمي(1382)، «کمال الدّين وتمام النّعمة»، مترجم
 
 
منصور بهلوان، قم، مسجد جمكران المقدس.
الطبرسي، الفضل بن حسن، (1372هـ. ش)، «مجمع البيان في تفسير القرآن»، مقدمة: بلاغي‏، محمد جواد، ط 3، طهران، ناصر خسرو.
الطريحي، (1367هـ. ش)، «مجمع البحرين»، السيد أحمد الحسيني، الطبعة الثانيه، مکتب نشر الثقافة الإسلامية.
الطوسي، محمد بن حسن، (1383هـ. ق)، «التبيان»، باهتمام: أحمد حبيب قصير العاملي، النجف.
الفراهيدي، الخليل بن أحمد، (1409هـ. ق)، «ترتيب کتاب العين»، تحقيق: مهدي المخزومي، وإبراهيم السامرائي، ومحسن آل عصفور، مؤسسة دار الهجرة، قم.
الفيومي، أحمد بن محمد بن علي، (1404هـ. ق)، «المصباح المنير في غريب الشرح الكبير»، المكتبة العلمية، بيروت.
المجلسي، محمد باقر، (1403هـ. ق)، «بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار»، دار إحياء التراث العربي.
باقري، مهري، (1378هـ. ش)، «مقدمات علم اللغة»، طهران: دار القطرة. [بالفارسية]
بي يرويش، مانفرد، (1374هـ. ش)، «زبانشناسي جديد»، ترجمه محمّد رضا باطني. تهران: انتشارات آگاه. [بالفارسية]
صفوي، کوروش، (1384هـ. ش)؛«مقدمة في علم الدلالة»، طهران: منظمة الدعاية الإسلامية. [بالفارسية]
طباطبائي، سيد محمد حسين‏، (۱۴۱۷هـ ق)، «الميزان في تفسير القرآن»، قم، مکتب النشر الإسلامي‏، ط5. [بالفارسية]
قرشي بنائي، سيد علي اکبر، (1371هـ. ش)، «قاموس القرآن»، طهران، دار الكتب الإسلاميه. [بالفارسية]
مصطفوي، حسن، (1395هـ. ق)، «التحقيق في کلمات القرآن»، مرکز نشر الکتاب، طهران، ط 1.
مطيع، مهدي، (1389هـ ش)، «الاستمرارية الدلالية في سور القرآن الكريم وطرق دراستها» رسالة ماجستير، جامعة الإمام الصادق (ع). [بالفارسية]
مكارم شيرازي، (۱۳۷۴هـ ش)، «التفسير الأمثل»، تهران، دار الكتب الاسلاميه‌ . [بالفارسية]
ياحقي، جعفر، (1374هـ. ش)، «المعجم القرآني»، مؤسسة البحوث الإسلامية، العتبة الرضوية المقدسة. [بالفارسية].