نوع المستند : المجلة العلمية البحوثية
المؤلفون
1 طالبة الدكتوراه فی علوم القرآن والحديث، جامعة بیام نور، طهران، إيران
2 أستاذ مشارك فی علوم القرآن والحديث، جامعة بیام نور، طهران، إيران
3 أستاذ مساعد فی علوم القرآن والحديث، جامعة بیام نور، طهران، إيران
المستخلص
يتناول هذا البحث الذي يستعين بأسلوب تحليل المحتوى والمصادر المعجمية والتفسيرية لنهج البلاغة، كيفية استخدام الكلمات العلوية للقرآن الكريم في الرسالة 45 من نهج البلاغة (فحص الأدلة القرآنية لهذه الرسالة ونوع علاقات التناص بينهما). من ناحية، نحاول أن نقوم بتقييم أصل الكلام العلوي في آيات القرآن الكريم، ومن ناحية أخرى، نقوم بتقديم فهم شامل ودقيق للقضايا الأخلاقية والاجتماعية التي أثيرت في هذه الرسالة من وجهة نظر أمير المؤمنين. الغرض من هذا البحث هو دراسة الصلة بين مصدرين دينيين قيّمين هما القرآن ونهج البلاغة. لذلك، من أجل تنوير الأذهان حول المفاهيم القرآنية والتعاليم العلوية والتعرف على طريقة استخدام القرآن للفهم الدقيق، فقد تم بحث وتحليل التناص مع التركيز على النفي المتوازي. وقد تحقق هذا الهدف من خلال تحديد مكوِّنات التناص وتطبيقها على العلاقة بين القرآن ونهج البلاغة في الرسالة 45. تُظهِرُ نتائج هذا البحث أنه تمّ استخدام الكلمات العلوية للقرآن الكريم في هذه الرسالة أحياناً بذكر الآية الدقيقة، دون تغيير (التناص الكامل) وأحياناً مع تغيير طفيف في النص، حسب محتوى العنوان (التناص التصحيحي) وأحياناً باستخدام مضمون الآية (التناص المضموني). يتمتع هذا النوع من التشابك والتناص بذروة الخطابة، ويُقَدِّمُ مؤشرات ونماذج خالصة من التعاليم العلوية ذات الأصل القرآني في شؤون الشعب وواجبات الحكومة.
الكلمات الرئيسية
عنوان المقالة [Persian]
تحلیل روابط بینامتنی قرآن ونهج‌البلاغه با تأکید بر نفی متوازی در نامه
المؤلفون [Persian]
- مینا نجاتی 1
- رحمت اله عبداله زاده آرانی 2
- سیدمصطفی مناقب 3
1 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
2 دانشیار علوم قرآن و حدیث، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
3 استادیار علوم قرآن و حدیث، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
المستخلص [Persian]
این پژوهش با روش تحلیل محتوا و با استفاده از منابع لغوی و تفسیری و شروح نهج‌البلاغه به بررسی چگونگی بهره‌گیری کلام علوی از قرآن کریم در نامه ۴۵ نهج‌البلاغه (بررسی مستندات و شواهد قرآنی این نامه و نوع روابط بینامتنی آن دو) می‌پردازد. ازاین رهگذر سعی شده از یک‌سوخاستگاه کلام علوی از آیات قرآن مورد ارزیابی قرار گیرد و از سوی دیگر فهمی جامع و دقیق از نگاه حضرت به مسائل اخلاقی و اجتماعیِ مطرح‌شده در این نامه ارائه گردد. هدف از این پژوهش، برقراری ارتباط بین دو منبع ارزشمند دینی قرآن و نهج‌البلاغه می‌باشد. لذا در راستای روشنگری و بسط مفاهیم قرآنی و معارف علوی و آشنایی با شیوه بهره‌گیری از قرآن جهت فهم دقیق، به بررسی و تحلیل در حوزه بینامتنیت با تأکید بر نفی متوازی پرداخته‌شده است. این منظور از طریق شناسایی مؤلفه‌های بینامتنیت و تطبیق آن‌ها بر رابطه قرآن و نهج‌البلاغه در نامه۴۵ محقق گردیده است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که بهره‌گیری کلام علوی از قرآن کریم در این نامه، گاه با آوردن عین آیه، بدون کم‌وکاست(کامل متنی) و گاه با تغییر اندک در متن، متناسب با محتوای خطاب(کامل تعدیلی) و گاه با به‌کارگیری مضمون آیه(مضمونی) است. این نوع درهم تنیدگی و تناص، ضمن برخورداری از اوج بلاغت، شاخص‌ها و الگوهایی ناب از معارف علوی با خاستگاه قرآنی در شؤون و وظایف حاکمیت و مردم ارائه می‌نماید.
الكلمات الرئيسية [Persian]
- روابط بینامتنی
- قرآن کریم
- نهج‌البلاغه
- نامه 45
- تناص
)