نوع المستند : المجلة العلمية البحوثية
المؤلف
استاذ، اللغة العربية وآدابها ، جامعة بوعلی سينا، همدان، ايران
المستخلص
منزلة الائمة(ع) ودورهم في هداية الناس نحو السعادة والفلاح فی الدنيا والآخرة من أهم موضوعات نهج البلاغة. نجد في نهج البلاغة تعریفا لآل البیت علیهم السلام وبیانا لمنزلتهم ودورهم. تم هذا التعریف الشامل والواسع بواسطة استخدام الوان مختلفة من البلاغة خاصة الاستعارات المتعددة. دراسة الاستعارات التصورية في نهج البلاغة بوصفه مجموعة من المفاهيم الاسلامية فی المجالات المتنوعة، تساعدنا في الحصول علی کيفية بناء المفاهيم الدينية وبنينة الاستعارات التصورية من قبل الإمام علی عليه السلام وهذا يوجهنا إلی المستويات العميقة من نصوص نهج البلاغة وبعض المعلومات المختبئة وراء النص؛ وقد یدّعي اصحاب نظرية الاستعارة المفهومية أنّ فی الاستعارة سمة تصورية معرفية عميقة تظهر في جميع الآثار الکلامية والمکتوبة والخطابية، ولکن فی الاستعارة التقلیدیة یرکز العلماء والادباء علی البعد اللساني واللغوي ولا یهتمون بالادراک کمحور اساسي لإنتاج الفکر ثم الکلام. البحث هذا يدرس صورة أهل البيت عليهم السلام فی الاستعارات التصورية في نهج البلاغة بالمنهج الوصفي– التحليلي بهدف الحصول علی رؤية أميرالبيان عليه السلام حول الأئمة عليهم السلام ومنزلتهم ودورهم وخصائصهم بدراسة التصورات الاستعارية وکيفية بنينة هذه التصورات. تشير النتائج إلی أن أمير المومنين علی عليه السلام استخدم أکثر من اربعين مجالا مبدئیا لتجسيم دور أهل البيت عليهم السلام فی الهداية والإرشاد ومهمتهم ومنزلتهم فی العلم والفضيلة. قد حاول الامام(ع) أن یجسّم السمات المجردة و الذهنیة لآل البیت (ع)کالإفلاح، الهدایة، البهاء، العزة والکرامة، الطهارة، العلم و الحکمة، العظمة، الأمانة،الحمایة، الوعد والوعید باستخدام أشهر الرموز الاستعاریة.
الكلمات الرئيسية
الموضوعات الرئيسية
عنوان المقالة [Persian]
تصویر اهل بیت علیهم السلام در نهج البلاغه بر اساس نظریه استعاره مفهومی
المؤلف [Persian]
- morteza ghaemi
استاد زبان و ادبیات عربی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران
المستخلص [Persian]
نقش ونقش و منزلت اهل بیت علیهم السلام در هدایت مردم به سوی رستگاری و سعادت در نهج البلاغه بیان شده است. این بیان و معرفی جامع با به کارگیری صنایع بلاغی متنوع شکل گرفته است. مطالعه استعارات شناختی در نهج البلاغه به عنوان مجموعه‌ای از مفاهیم متنوع اسلامی برای دستیابی به چگونگی مفهوم سازی دینی و استعارات شناختی از سوی امام علی علیه السلام صورت می گیرد و این کار پژوهشگر را به لایه‌های عمیق‌تر متن می‌رساند. صاحبان نظریه استعاره مفهومی معتقدند که استعاره دارای یک ویژگی عمیق شناختی است و این ویژگی در آثار شفاهی و نوشتاری و خطابی بروز می نماید؛ به طوری که پژوهشگر می‌تواند چگونگی شکل‌گیری مفاهیم استعاری شناختی و تجسم مفاهیم مجرد را مطالعه نماید. مقاله حاضر برای دستیابی به مفاهیم عمیق نهج البلاغه از طریق بررسی استعارات مفهومی تدوین شده است و به روش توصیفی– تحلیلی انجام شده است. هدف تحقیق، شناخت دیدگاه امیر مومنان علیه السلام در خصوص نقش و منزلت اهل بیت(ع) است که در قالب استعاره‌های مفهومی به تصویر کشیده شده است. نتایج نشان می‌دهد که امیر مومنان علیه السلام از بیش از چهل حوزه مبدا برای بیان استعاری نقش و منزلت ائمه علیهم السلام استفاده کرده است. امام(ع) تلاش نموده است با به کارگیری استعاری معروف‌ترین نمادها، مفاهیم انتزاعی و ذهنی از قبیل رستگاری، هدایت و روشنگری، ارزشمندی، عزت، کرامت، طهارت، دانش، حکمت، عظمت، امانتداری، حمایت، مژده دادن و ترساندن را عینیت و تجسم بخشد و مجموع اینها کمک کرده است، جایگاه، منزلت و نقش اهل بیت علیهم السلام آشکارتر و محسوس‌تر گردد و مخاطب بهتر بتواند این ویژگی‌ها را درک نماید؛ مثلا هدایت‌گری اهل بیت(ع) را با استفاده از نماد استعاری نور و چراغ و ارزش و اعتبار آنان را با نماد استعاری گنج ومعدن و بلندی مرتبه آنان را با استفاده از استعاره قله کوه و اهمیت رسالت را با استعاره سفیر الهی بودن مجسم نموده است.
الكلمات الرئيسية [Persian]
- تصویر
- اهل بیت
- استعاره مفهومی
- نهج البلاغه
)