با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن علمی مطالعات نهج البلاغه ایران

نوع مقاله : tecnical journal

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان وادبیات عرب دانشگاه یزد، یزد، ایران.

2 دانشیار زبان وادبیات عرب دانشگاه یزد ، یزد،ایران

3 دانشیار زبان وادبیات عرب دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

اسم تفضیل برای بیان اشتراک دوچیز دریک صفت همراه با زیادی این صفت دریکی ازاین دو می‌باشد. این اسم در حکمتهای نهج البلاغه در موارد زیادی در اصل و باب خودش یعنی برتری بین دوچیز یا بیشتر به کاررفته است اما موارد دیگری نیز وجود دارد که درغیر معنای خودش به کاررفته و برای تحلیل کارکرد آن، علاوه بر مدّ نظر قرار دادن این نکته که اسم تفضیل مورد بحث از اسم تفضیل‌هایی است که خود ازفعل مورد مفاضله بر وزن «أفعل» ساخته شده و یا اسلوب تفضیلی ترکیبی است که با به کارگیری یکی از الفاظ اشد، أکثر، أقل و..... به همراه مصدر فعل مورد نظر در قالب تمییز آورده شده؛ باید به ساختار نحوی متفاوت هر کاربرد توجّه داشت؛ اینکه کلامی که در آن اسم تفضیل نکره و همراه با «مِن» تفضیلیه به کار گرفته شده باشد؛ یا به اسمی نکره یا معرفه اضافه شده و یا اسم تفضیل با« ال» آورده شود که دراین صورت اغلب به عنوان صفت برای اسم قبل ازخودآورده می شود و به نظر می رسد معنای تفضیلی خودرا نداشته باشد که نگاه ساختارگرایانه به کاربرد اسم تفضیل در هریک از وجوه فوق، یکی از مهمترین راه‌ها برای کشف معنای مورد نظر صاحب سخن است. این پژوهش برآنست ضمن بیان قواعد مربوط به اسم تفضیل وحالات مختلف آن به بررسی موردی برخی حکمتها پرداخته وباتوجه به تحلیل ساختاری ومعنایی اسم تفضیل ، نمود آن درترجمه این حکتها رابیان کند وبه نقد وبررسی ترجمه ها نیز بپردازد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

المصادر
ابن ابی الحديد، عبدالحميد، (1378ق) شرح نهج البلاغه، محمدابوالفضل ابراهیم، بيروت: دارالإحياء الکتب العربية
ابن فارس، أحمدبن فارس، محقق هارون، عبدالسلام محمد؛ (1404ق)، المقاييس فی اللغة ج4، قم، مکتب الإعلام الإسلامی.
ابن مالک، محمدبن عبدالله، اشمونی، عبدالمحد، تصحيح وتنظيم: هنداوی، عبدالحميد، (1425ه)، حاشية الصبان علی الشرح الأشمونی علی ألفية ابن مالک ومعه شرح الشواهد للعينی، بيروت -لبنان: المکتبة العصرية.
ابن منظور، محمدبن مکرم؛ لسان العرب، ج11، بيروت: دارصادر.
الأزهری، خالدبن عبدالله؛ (1425ه)، شرح التصريح علی التوضيح علی ألفية ابن مالک، بيروت: دارالفکر.
الأسترآبادي، رضي الدين محمدبن الحسن؛ (1398ش)، شرح الرضي علی الکافية ج4، جامعة قارينوس.
الأندلسي، أبوحيان محمدبن يوسف، تحقيق وتعليق: مصطفی أحمد النماس؛ (1404ه)، ارتشاف الضرب من لسان العرب، ط1، القاهرة: مکتبة الخانجی.
الأنصاري، أبومحمد عبدالله جمال الدين بن هشام، (1420م)، شرح قطرالندی وبل الصدی، ط1، دار ذوي القربی للطباعة والنشر.
 
آيتي، عبدالمحمد؛ (1377)، ترجمه نهج البلاغه، تهران: نشر و پژوهش فروزان روز.
بحرانی، ابن ميثم؛ (1362)، شرح نهج البلاغه، قم: مکتب نشر الکتاب.
التفتازانی، سعدالدين مسعود بن عمر بن عبدالله؛ (1387) شرح المختصر(مختصرالمعانی)، قم: دارالفکر.
جعفری، محمد تقی؛ (1399)، ترجمة وتفسير نهج البلاغه، مکتب نشر الثقافة الإسلامية.
الخضری، محمد؛ (1953م) حاشية الخضری علی شرح ابن عقيل علی ألفية ابن مالک، القاهره: مطبعة الاستقامة.
راوندی، قطب الدین سعيد بن هبة الله؛ (1403ق)، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، قم: مکتبة آية الله مرعشی.
الزمخشری، أبوالقاسم محمود بن عمر؛ (1385ش) أساس البلاغه، بيروت: دارصادر.
السامرائی، إبراهيم؛ (1404ه)، من بديع لغة التنزيل، ط1، عمان: دارالفرقان.
سيبويه، أبوبشر عمرو بن عثمان بن قنبر، تحقيق: عبدالسلام هارون؛ (1402ه)، الکتاب، ج2، ط3، الرياض: دارالرفاعی.
السيد رضی، محمدبن حسين (2004م)، نهج البلاغه، قم: دارالعلم
سيوطی، عبدالرحمن جلال الدين، شرح وتصحيح: محمد أحمدبک، علی محمد البجاوی، ط3قاهره: دارالتراث. بدون: ت
عباس حسن؛ (1422ق)، النحو الوافی، ج3، ط8، دارالمعارف.
الفراهيدی، خليل بن أحمد، تحقيق الدکتور مهدی المخزومی، الدکتور إبراهيم السامرائی؛ (1409ق)، العين ج7، ط1، بيروت: موسسة الأعلمی للمطبوعات.
المبرد، أبوالعباس محمدبن يزيد، تحقيق محمد عبدالخالق عضيمة؛ (1963م)، المقتضب، ج3، بيروت: عالم الکتب.