نوع المستند : المجلة العلمية البحوثية

المؤلفون

1 ۱. دكتوراه في علوم القرآن والحديث، كلية أصول الدين، قم، إيران

2 أستاذ مشارك في الفلسفة، بجامة قم، قم، إيران

المستخلص

المداراة صفة من أسمى صفات الإنسان، والتي أكد الله تعالى عليها في القرآن الكريم على أنها بركته ورأفته. يتمثل الغرض من هذا البحث وضرورته في التعريف بنموذج المداراة وطريقة تعامل الإمام علي (ع) مع رجال الدولة السياسيين والاجتماعيين والعسكريين. تركز الدراسة الحالية على موضوع تحليلي نموذجي للمداراة السياسية والعسكرية في حياة الإمام علي (ع)، تم استخدامه من خلال جمع المعلومات بمنهج تسجيل الملاحظات والدراسة المكتبة والمنهج الوصفي التحليلي. إن إنجازات ونتائج هذا البحث في أمثلة المداراة هي: مداراته مع الخلفاء الذين سبقوه كتقديم المشورة لهم في الشؤون السياسية والعسكرية والوساطة وأمثلة على مداراته مع خصوم الحكومة (أصحاب الجمل وصفين والخوارج) مثل: عدم بدء الحرب، وملاحقة الهاربين وقتل الأسرى وما إلى ذلك.
 

الكلمات الرئيسية

عنوان المقالة [Persian]

تحلیلی مصداقی از مدارای سیاسی و نظامی امام علی (ع) براساس نهج البلاغه

المؤلفون [Persian]

  • هاشم اندیشه 1
  • احمد عابدی 2

1 دکتری علوم قرآن وحدیث دانشکده اصول‌الدین قم، قم، ایران

2 دانشیار فلسفه دانشگاه قم، قم، ایران

المستخلص [Persian]

مدارا يكي از ویژگی‌های برتر آدمی است كه خداوند متعال اين شاخصه را در قرآن کریم با عنوان برکت و رأفت خود معرفی کرده است. هدف و ضرورت این تحقیق معرفی الگوی مدارا و چگونگی سیره آن حضرت، برای دولتمردان سیاسی و اجتماعی و نظامی است. پژوهش حاضر بر موضوع تحلیلی مصداقی از مدارای سیاسی و نظامی در سیره امام علی (ع) متمرکز است که با جمع‌آوری اطلاعات از روش فیش‌برداری و مطالعه منابع کتابخانه‌ای و توصیفی- تحلیلی استفاده‌شده است. دستاوردها و نتایج این‌ تحقیق در مصادیق مدارا عبارت‌اند از: مدارای حضرت با خلفای قبل از خود همچون مشورت در امور سیاسی و نظامی، میانجیگری و مصادیق مدارای ایشان در برابر مخالفان حکومت (اصحاب جمل، صفین و خوارج) مانند عدم آغاز جنگ، تعقیب نکردن فراریان، نکشتن اسرا و... است.

الكلمات الرئيسية [Persian]

  • امام علی (ع)
  • تحلیل مصداقی
  • مدارای سیاسی
  • مدارای نظامی
  • نهج‌البلاغه
القرآن الكريم.
ابن ابى‏الحديد، عبدالحميد (۱٤۰٤). شرح نهج‏البلاغه. قم: كتابخانه آیت‌الله مرعشى نجفى.
ابن منظور، ابوالفضل؛ جمال‌الدین محمد بن مكرم (۱٤۰۸). لسان العرب. بیروت: دار احياء التراث العربي.
ابن‌قتیبه، عبدالله بن مسلم (۱٤۱۰). الإمامة و السياسة. بیروت: دار الاضواء.
انصاری، محمدباقر (۱۳۸۹). اولین میراث مكتوب در فضائل امیرالمؤمنین. قم: دلیل ما.
آقاجاني قناد، محمدرضا (۱۳۸۰). تساهل و تسامح از ديدگاه امام على (ع). تهران: مركز پژوهش‏هاى اسلامى صدا و سیما.
بلاذرى، احمد بن يحيى (۱۹٥۹). انساب الاشراف. تحقیق محمد حميداللّه. مصر: دارالمعارف.
بیهقی، ابوبكر احمد بن حسین بن علی بن موسی خسروجردي خراسانی (۲۰۰۳). السنن الكبرى. بیروت: دار الكتب العلمیة.
چلونگر، محمدعلی (۱۳۹٦). «روش‌ها و ویژگی‌های شیوه‌های اصلاحی امام علی (ع)». مجله پژوهش‌نامه علوی. ش ۱. صص ۱ ـ ۲۲.
حر عاملي، محمد بن حسن (۱٤۰۹). وسائل الشيعه. قم: موسسه آل البیت لاحیا التراث.
دهخدا، علی‌اكبر (۱۳۷۳). لغت‌نامه. زیر نظر جعفر شهیدی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
رشاد، علی‌اكبر و دیگران (۱۳۹۰). دانشنامه امام علی (ع). قم: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
روحی برندق، كاوس و قربانیان، صالح (۱۳۹٦). «شیوه‌های اجتماعی سیاسی امیرمومنان (ع) در جهت

 
 
جذب و هدایت مخالفان» مجله پژوهش‌نامه علوی. ش ۱. صص ۲۳ ـ ٤۲.
سبحانی، جعفر (۲۰۰۸). فروغ ولایت. قم: موسسه امام صادق.
شریف‌الرضی، محمدبن‌حسین (بى‏تا). نهج‏البلاغه. محقق: صبحی صالح. قم: دارالهجره.
طبرى، محمّد بن جرير (۱۳۸۷). تاريخ ‏الامم و الملوك. تحقيق محمد ابوالفضل ابراهيم. بيروت: دارالتراث.
عاملی، جعفر مرتضی (۱٤۳۰). الصحیح من سیره الإمام علي (ع). بیروت: مركز الاسلامی للدراسات.
عاملی، سید محسن امین (۱٤۰۰). فی رحاب ائمة اهل البيت. بیروت: دار التعارف.
عبدالمقصود، عبدالفتاح (۱۳۷۹). امام‌ علی بن‌ ابی‌طالب‌(ع‌): تاریخ‌ تحلیلی‌ نیم‌قرن‌ اول‌ اسلام‌. ترجمه‌ و مقدمه‌ و انتقادات‌ از سید محمود طالقانی‌. تهران‌: انتشار.
فتحعلی، محمود (۱۳۷۸). تساهل و تسامح. اخلاقی. دینی. سیاسی. قم: مؤسسه فرهنگی طه.
فلسفي، محمدتقي (۱۳۷۰). شرح و تفسير دعاي مكارم الاخلاق. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
قاسم‌پور، محسن و شناسوند، پروین (۱۳۹٦). «روش‌شناسی مواجهه امام علی (ع) بافرهنگ اخلاقی جاهلیت در نهج‌البلاغه». مجله پژوهش‌های نهج‌البلاغه. ش ۲. صص ٦٥ ـ ۹۰.
قلی‌زاده، احمد (۱۳۷۹). واژه‌شناسی اصطلاحات اصول فقه. تهران: بنیاد پژوهش‌های علمی فرهنگی نور الاصفیاء.
كلینی، محمد بن یعقوب (۱۳٦۳). الكافی. تهران: دارالكتب الاسلامیه.
محلاتى، ذبیح‌الله (۱۳۷۹). قضاوت‌های حضرت اميرالمؤمنين. بی‌جا: قائم نوين.
مروتی، سهراب (۱۳۸٥). «مبانی نظری مدارا در قرآن كريم و سنت معصومين (ع)». فصلنامه علمي پژوهشي انجمن معارف اسلامي. ش ۳. صص ٦۳ ـ ۸٤.
مسعودی، عبدالهادی (۱۳۹۲). روش فهم حدیث. تهران: سمت.
مسعودی، علی بن حسین (۱٤۰۹). مروج الذهب و معادن الجوهر. قم: موسسه دار الهجره.
مظفر، محمدرضا (۱٤۳۰ ق). اصول الفقه. قم: نشر اسلامی.
مغنیه، محمد جواد (۱۹۷۹ م). في ظلال نهج البلاغة. بیروت. دار العلم للملایین.
مفيد، محمّد بن محمد (۱٤۱۳). الارشاد. قم: المؤتمر العالمى للشيخ المفيد.
نوری، حسین بن محمد (۱٤۰۸). مستدرك الوسائل. بیروت: مؤسسه آل البیت علیهم السلام لاحیاء التراث.
هنری لطیف پور، یدالله و فاضلیان، سید جواد (۱۳۹٦). «نقد اجتماعی از نگاه امام علی (ع) در نهج‌البلاغه». مجله پژوهشنامه نهج‌البلاغه. ش ۲۰. زمستان ۱۳۹٦. صص ۸۹ ـ ۱۰۹.
واسطی زبیدی، محب الدین سید محمد مرتضی (۱٤۱٤). تاج العروس من جواهر القاموس. بیروت: دار الفكر للطباعة و النشر و التوزیع.
يعقوبى، احمد بن ‏ابى ‏يعقوب (بى‏تا). تاريخ‏ يعقوبى. بیروت: دار صادر.