نوع المستند : المجلة العلمية البحوثية

المؤلف

• رمضان رضائی

أستاذ مشارك اللغة العربية وآدابها، معهد الدراسات الإنسانية والثقافية، طهران، إيران

المستخلص

إحدی القضايا الهامة في البلاغة موضوع التعريف والذي يندرج في قضايا علم المعاني ولاستخدامه أغراض بلاغية عالية يمکن استشفافها في نهج البلاغة أي استشفاف ولاستخدام الکلمة معرفة أرجحية لما يحتويه من معنی لايمکن التعبير عنه بالتنکير. وإن التعريف يعتبر من الأساليب البلاغية التي تقتضيها أحوال المخاطبين ويقصدها المتکلم وقد تکلم النحاة عنها من الناحية الإعرابية المحضة والبيانيون وعلماء البلاغة کان حديثهم من زاوية أخری ومجال آخر حيث تحدثوا عن الأغراض و الدواعي التي يکون من أجلها التعريف. وفي ظل ما تضمنته خطب نهج البلاغة من أغراض سنقف أمام بعض ما ورد فيها من التعريف لنکشف عن اسرار التعبير به ملتزمين بآراء العلماء. فللوصول علی هذا الهدف اعتمدنا علی المنهج التحليلي ـ الوصفي. وقمنا بإحصاء هذه الظاهرة وتبيين جمالياتها في خلال الخطب وأوردنا المعاني الرائعة لها في بعض الخطب کالتعظيم والتحقير والاختصار والايجاز والاختصاص و ... ونتائج البحث تشير إلی أنّ وجود المعارف في النص يمنح إلی النص الوضوح ويجعل المخاطب أن يدرکه ويفهمه أکثر من قبل و يجعل ارتباطه عميقا بالنص

الكلمات الرئيسية

• الامام علیّ (ع)
• نهج البلاغة
• البلاغة
• المعاني
• التعريف

الموضوعات الرئيسية

• مباحث لغوی ادبی و زیبایی شناختی

عنوان المقالة [Persian]

پديده معارف در خطبه ‏های نهج البلاغه

المؤلف [Persian]

• رمضان رضائی

دانشیار گروه زبان و ادبیات عرب، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران

المستخلص [Persian]

يکی از مسائل مهم در بلاغت مسأله معارف است که در ذيل مباحث علم معانی قرار دارد. به کارگيری معارف دارای اغراض بلاغی زيادی است می‌توان آنها را در نهج البلاغه نيز ملاحظه کرد. در به کار گيری کلمه به صورت معرفه ترجيحی است که در به کار گيری آن به صورت نکره آن ترجيح وجود ندارد. معارف يکی از اسلوب‌های بلاغی است که متناسب با مقتضای حال آورده می‌شود. نحويان از جنبه اعراب و بلاغيان از جنبه بلاغی از آن بحث نموده و از اغراض و انگيزه‌هايی که به خاطر آن کلمه معرفه آورده می‌شود، صحبت کرده‌اند. از آنجا که معارف در خطبه های نهج البلاغه نيز دارای اغراضی است خطبه ها را مورد بررسی قرار داده و سعی در بيان اسرار آنها داشته ايم. برای رسيدن به اين هدف از روش تحليلی ـ توصيفی بهره گرفته شده است. لذا اين پديده بلاغی در خطبه ها بررسی شده و معانی زيبای آن مثل تعظيم، تحقير، اختصار، ايجاز، اختصاص و غيره تبيين شده است. نتايج به دست آمده حاکی از آن است که وجود معارف در متن باعث وضوح و شفافيت متن شده و باعث دريافت آسانتر متن از سوی مخاطب می گردد و به فهم آن کمک و باعث برقراری با متن می شود.

الكلمات الرئيسية [Persian]

• امام علی
• نهج البلاغه
• بلاغت
• معرفه