نوع المستند : المجلة العلمية البحوثية

المؤلفون

1 أستاذ مشارك في قسم اللغة العربية و آدابها بجامعة حكيم سبزواري، سبزوار، إيران

2 طالب الدكتوراه في فرع اللغة العربية و آدابها بجامعة حكيم سبزواري، سبزوار، إيران

المستخلص

يعتبر الأفعال الكلامية جانبًا مهمًا من جوانب براغماتية اللغة التي اقترحها أوستين لأول مرة ولاحقًا من قبل جون سيرل وهو أعطى تصنيفًا مكونًا من خمسة أجزاء. يعتمد أساس نظرية سيرل في الكلام أو الفعل الكلامي على حقيقة أن أدوار الأفعال والجمل يمكن تقسيمها إلى خمس فئات: الإخباري والتوجيهي والتعبيري والالتزامي والإعلاني .استخدام مناهج مثل نظرية الأفعال الكلامية، يسمح للباحث بأن ينظر إلى بحثه من زوايا مختلفة و استكشاف الزوايا غير المرئية للنص. في هذا البحث وباستخدام المنهج الوصفي التحليلي، يتم دراسة خطبة رقم 27 و34 على أساس نظرية جون سيرل اللغوية. توضح دراسة عدد الأفعال الكلامية في الخطب المذكورين أن معظم الأفعال في الخطبتين يتم التعبير عنها مباشرة بصورة فعل كلامي- أخباري، لكن المسألة التي تؤدي إلى فهم أفضل لمعنى كلام الإمام علي(ع) وعمق الخطبتين هي‌ الفعل الإخباري غير المباشر الذي يتمثل فی صورة الفعل التوجيهي والتعبيري والالتزامي والإعلاني. لذلك فإن ما يساعد المتلقي على تحقيق الفعل الموضوعي في الكلام هو الانتباه إلى السياق الموقفي وكلام المتحدث.

الكلمات الرئيسية

عنوان المقالة [Persian]

بررسی خطبه‌های 27 و 34 نهج البلاغه بر اساس نظریۀ کارگفت جان سرل

المؤلفون [Persian]

  • سید مهدی نوری کیذقانی 1
  • مسعود سلمانی حقیقی 2

1 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه حکیم سبزواری

2 دانشجوی دکترای زبان و ادبیات عربی دانشگاه حکیم سبزواری ایران

المستخلص [Persian]

کارگفت یا کنش گفتار، جنبه مهمی از کاربردشناسی زبان است که در ابتدا توسط «آستین» مطرح شد و پس از «جان سرل» یک دسته‌بندی پنچ گانه‌ای برای آن ارائه داد. شالودۀ نظریۀ کارگفت یا کنش گفتاری سرل مبتنی بر این است که نقش‌های فعل و جمله را می‌توان به پنج دستۀ کنش اظهاری، عاطفی، ترغیبی، تعهدی و اعلامی تقسیم بندی نمود. در این جستار با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی، خطبه‌های 27 و 34 بر اساس نظریۀ زبانی جان سرل مورد بررسی قرار می‌گیرد. مطالعۀ بسامد کارگفت‌ها در خطبه‌های مذکور نشان می‌دهد اغلب کنش‌های موجود در دو خطبه به صورت مستقیم و در قالب کنش گفتاری- اظهاری بیان شده است اما مسأله‌ای که باعث فهم هرچه بهتر مفهوم کلام حضرت و دریافت عمق دو خطبه می‌گردد، کنش گفتاری غیرمستقیم است که در قالب کنش ترغیبی، عاطفی، تعهدی و اعلامی نمود پیدا می‌کند. بنابراین آنچه که به مخاطب کمک می‌کند تا به فعل مضمون در سخن دست پیدا کند، توجه به بافت موقعیتی و کلام گوینده است.

الكلمات الرئيسية [Persian]

  • نظریۀ کارگفت سرل
  • حضرت علی(ع)
  • خطبه‌ 27 و 34
نهج‌البلاغة
آكماجین ودیگران (۱۳۸۲). «زبان‌شناسی: درآمدی بر زبان وارتباط» ترجمه: علی بهرامی. چ۱. تهران: رهنما.
امیرپور، فرزانه و روضاتیان، سیده مریم (۱۳۹۷). «بررسي الگوي تحليل گفتمان ميشل فوكو ومباحث علم معاني در نامه‌هاي عاشقانه چهارمنظومه غنايي». مجله متن‌شناسی ادب فارسی. س ۱۰. ش ۲. ۷۹ـ٥۳.
جرفی، محمد و محمدیان، عباد (۱۳۹۳). «بررسی

سوره"عبس" از دیدگاه سبك شناسی گفتمانی میشل فوكو». فصلنامه پژوهش‌های ادبی قرآنی. س۲. ش ۲. صص۱۲ـ ۱.
چپمن، شیوان (۱۳۸٤). «از فلسفه به زبان‌شناسی». ترجمه حسین صافی. تهران: گام نو.
حسینی، محمدضیاء و حسن پور، خسرو (۱۳۹۱). «سخن كاوی: گفتمان‌شناسی (انتقادی) تجزیه وتحلیل كلام». تهران: انتشارات رهنما.
دست رنج، فاطمه و دیگران (۱٤۰۰). «كاربست نظریه كنش گفتاری جان سرل در خوانش خطبه غرا». پژوهشنامه نهج‌البلاغه. س۹. ش ۳۳. صص۷۱ـ۹٥.
رجایی، محمد خلیل (۱۳٥۹). «معالم البلاغه». چ ۳. شیراز: انتشارات دانشگاه شیراز.
زرقانی، سید مهدی و اخلاقی، الهام (۱۳۹۱). «تحلیل ژانر شطح بر اساس نظریه كنش گفتار». مجله ادبیات عرفانی. س٤. ش٦. صص ۸۰ـ٦۱.
الشهري، عبدالهادي بن الظافر (۲۰۰٥). «استراتیجیات الخطاب مقاربة لغویة تداولیة». چ۱. بیروت: دارالكتاب الجدید المتحدة.
صادقی فسائی، سهیلا و روز خوش، محمد (۱۳۹۲). «نكاتی تحلیلی وروش‌شناختی دربارة تحلیل گفتمان (با نگاهی به پژوهش‌های ایرانی)» مجله مطالعات اجتماعی ایران، س۷. ش ٤. صص ٤ـ۲۹.
صانعی‌پور، محمد حسن (۱۳۹۰). «مبانی تحلیل كارگفتی درقرآن كریم». چ۱. تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
صفوی، كوروش (۱۳۸۷). «درآمدی بر معناشناسی»، چاپ ۳. تهران: پژوهشگاه علوم وفرهنگ اسلامی.
نجفی ایوكی، علی و دیگران (۱۳۹٦) «تحلیل متن‌شناسی خطبه شقشقیه بر اساس نظریه كنش گفتاری سرل». پژوهشنامه نهج‌البلاغه. س٥. ش ۱۹. صص ۱ـ۱۷.
الهامشی، احمد (۱۳۹۱). «تلخیص جواهر البلاغه در معانی، بیان، بدیع» ترجمه: محمود خورسندی و زهرا فیض. چ ۱. قم: انتشارات دانشگاه پیام نور.
یار محمدی، لطف الله (۱۳۸٥). «گفتمان شناسی رایج انتقادی». تهران: سمت.
یول، جورج (۱۳۸۷). «كاربردشناسی زبان». ترجمه محمد عموزاده وتوانگر. چ۳. تهران: سمت.