نوع المستند : المجلة العلمية البحوثية
المؤلف
أستاذ مساعد في الفقه وأصول الشريعة الإسلامية، جامعة بيام نور، تهران، إيران
المستخلص
هذه الدراسة، التي أجريت بالمنهج الوصفي التحليلي، تعد حقوق المواطنة مزيجًا من واجبات ومسؤوليات المواطنين تجاه بعضهم البعض، والمدينة والحكومة أو السلطات الحاكمة، بالإضافة إلى الحقوق والامتيازات التي تقع على عاتق مديري المدينة أو الحكومة أو السلطات الحاكمة بشكل عام. وبحسب تعاليم نهج البلاغة، فإن حقوق الحاكم أو الحكومة والمواطنين متبادلة. في دستور جمهورية إيران الإسلامية، تم ذكر حقوق الشعب في ۲۳ أصلًا، حيث ينظر المشرع في حقوق المواطنة. تنقسم هذه الحقوق إلى ثلاث فئات: الحقوق المدنية والسياسية - الحقوق الاقتصادية والاجتماعية والثقافية - الحقوق القضائية، حيث تمت الإشارة إلى أهم الأمثلة عليها بالاستناد إلى أقوال الإمام علي (ع) ومنها حق تقرير المصير والحرية السياسية والولاء للحاكم كأمثلة على الحقوق المدنية والسياسية وتطبيق العدالة والتنوير والاهتمام بالتعليم كأمثلة على الحقوق الاقتصادية والاجتماعية والثقافية. أما في مجال الحقوق القضائية، فيجب على الحاكم إنشاء محاكم سليمة لإنفاذ حقوق المواطنين واتخاذ الإجراءات اللازمة لإقامة الحدود الإلهية. يمكن أن يؤدي احترام الحقوق المدنية إلى حفظ كرامة وسلطة الحكومة الإسلامية، وإقامة العدل في المجتمع وغيرها، وعدم احترام هذه الحقوق يمكن أن يكون له آثار ضارة.
الكلمات الرئيسية
عنوان المقالة [Persian]
حقوق شهروندی در نهج‌البلاغه با تکیه بر خطبه 216
المؤلف [Persian]
- علی‌رضا پوربافرانی
استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
المستخلص [Persian]
در پژوهش حاضر که به روش توصیفی و تحلیلی انجام شده، حقوق شهروندی آمیخته‌ای است از وظایف و مسئولیت‌های شهروندان در قبال‌یکدیگر، شهر و حکومت یا قوای‌حاکم و همچنین حقوق و امتیازاتی که وظیفه تأمین آن حقوق بر عهده مدیران شهری، دولت یا بطورکلی، قوای حاکم است. براساس آموزه‌های نهج‌البلاغه حقوق حاکم یا حکومت و شهروندان، متقابل است. در قانون‌اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز حقوق ملت در 23 اصل ذکر شده که در آن حقوق شهروندی مورد توجه قانونگذار قرار گرفته‌است. آن حقوق به سه دسته: حقوق مدنی و سیاسی - حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی - حقوق قضایی تقسیم می‌شود که اهم مصادیق این حقوق با استناد به کلام امام علی علیه‌السّلام بیان شده‌است که می‌توان به حق تعیین سرنوشت، آزادی سیاسی، وفاداری به حاکم به عنوان مصادیق حقوق مدنی و سیاسی و به اجرای عدالت، دانش‌افزایی و توجه به پرورش به عنوان مصادیق حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی اشاره کرد. در بخش حقوق قضایی، حاکم باید برای استیفای حقوق شهروندان دادگاه‌های سالم ایجادکند و اقدامات لازم را برای اقامه حدود الهی انجام دهد. رعایت حقوق‌شهروندی می‌تواند موجب عزت و قدرت حکومت‌اسلامی، ایجاد عدالت در جامعه و ... شود و عدم رعایت حقوق مزبور، می‌تواند آثار زیانباری را به دنبال داشته‌باشد.
الكلمات الرئيسية [Persian]
- حقوق‌شهروندی
- شهروندان
- حکومت
- امام علی علیه‌السّلام
- نهج‌البلاغه
)