نوع المستند : المجلة العلمية البحوثية

المؤلفون

1 دكتوراه في اللغة العربية وآدابها، جامعة الفردوسي، مشهد، إيران

2 أستاذ مساعد في اللغة العربية وآدابها، جامعة كوثر بجنورد، بجنورد، إيران

3 مدرس مساعد في قسم اللغة العربیة وآدابها بكلیة العلوم الإنسانیة، جامعة بیام نور، إیران

المستخلص

الأسلوبیة هي منهج علمي وتطبیقي في دراسة وتحليل النصوص وهي تحاول التعرف على الأفكار والذوات الداخلية للمؤلف عبر الظواهر الأسلوبیة وكشف علاقتها بالمعاني المؤسسیة. فهذه الدراسة وفقًا للأسلوبية المقارنیة. تهدف الی دراسة أبرز مظاهر المستوی التركیبي في خطبة ۲۷ ورسالة ۲۸ لنهج البلاغة من خلال المنهج التركیبي – الإحصائي كما يحاول تبیین الفروق والتشابهات لهذين الأدبيين المختلفين. ومن خلال الدراسة المقارنیة بين هذين النصين علی المستوی النحوی تبيّن أن هناك الكثير من أوجه التشابه بينهما مثل غلبة تواتر الجمل الفعلية والإخبارية القصيرة، والطرق المتناسقة الأخری، وعلی الرغم من وجود الاختلاف بين الأجناس الأدبيّة، إلّا أنّهما متقاربان في الأسلوب حيث يقدّمان دلالات وإيحاءات متشابهة للملتقي. على الرغم من أوجه التشابه الموجودة، فإنّ الاختلافات الكمية والنوعية في البنية النحوية، مثل النسبة العالية لاستخدام الاستفهام الإنكاري وتقنية التكرار النحوي، وأولوية أنواع الجمل في الرسالة، والاختلافات الأخرى، أدّت إلی سياق مختلف وفريد لكل منهما، وتستحضر المعاني الدلالية المناسبة لكل نص بطريقة فعالة ومقنعة في ذهن الملقی.

الكلمات الرئيسية

عنوان المقالة [Persian]

بررسی و تحلیل سبك‏شناسی تطبیقی خطبة ۲۷ و نامه ۲۸ نهج البلاغه (مطالعه موردی لایه نحوی)

المؤلفون [Persian]

  • فاطمه بشارتی 1
  • محمد غفوری فر 2
  • مالک سالمی 3

1 دكترای زبان و ادبیات عربی، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران

2 ستادیار زبان و ادبیات عربی، دانشگاه کوثر بجنورد، بجنورد، ایران

3 مربی زبان و ادبیات عربی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

المستخلص [Persian]

سبک‏شناسی، روشی علمی وكاربردی در بررسی و تحلیل متون است كه از طریق بازشناسی مختصات سبكیِ پربسامد و كشف پیوند آنها با معانی نهادینه‏شده در متن، سعی در شناخت افكار و كشف درونیات مؤلف دارد. این پژوهش تلاش دارد تا با روش توصیفی ـ تحلیلی، آمیخته با روش آماری به تبیین برجسته‏ترین نمود‏های لایه نحوی خطبه‏ ۲۷ ونامه ۲۸ نهج‏البلاغه، در بستر سبک‏شناسی تطبیقی پرداخته و وجوه تمایز و تشابه مختصات سبكی این دو گونه متفاوت ادبی را بازیابی و در نهایت، سبک هر یک را توصیف كند. بررسی تطبیقی این دو متن در لایه نحوی نشان می‏دهد كه شباهت‏های قابل ‏تأملی همچون غلبه بسامد جمله‏های فعلیه وخبری كوتاه و یا كاربرد تقریباً برابر مدالیته‏های فعلی، سبک این دو متن را علی‏رغم اختلاف گونه‏های ادبی، به هم نزدیک ساخته و دلالت‏های معنایی مشابهی را در برابر دیدگان مخاطب ارائه می‏كند. با وجود این تشابهات، تفاوت‏های كمی و كیفی ساختارهای نحوی، همچون بسامد بالای كاربرد استفهام‏های انكاری، تكرارهای نحوی وپیش‏آیی بخش‏های جمله در نامه ودیگر تفاوت‏ها، بافتی متفاوت و منحصربه‏فرد برای هر كدام از آنها رقم زده‏ و دلالت‏های معنایی متناسب با هر متن را به‏صورت مؤثر و قانع‏كننده‏ای در ذهن مخاطب تداعی می‏سازند.

الكلمات الرئيسية [Persian]

  • سبک‏شناسی تطبیقی
  • لایه نحوی
  • امام علی(ع)
  • نهج‌البلاغه
  • خطبه ۲۷
  • نامه ۲۸
آقا غل‌زاده، فردوس (۱۳۸٥ش). تحلیل گفتمان انتقادی، چاپ اول. تهران: علمي وفرهنگ البرزي.
الأسد، محمد العربي (۲۰۱۰ م). بنیّات الأسلوب في دیوان تغربیة جعفر الطیار لیوسف وغلیسي. رسالة الماجیستر. الجزائر: جامعة قاصدي مرباح.
بدیع یعقوب، امیل (۱٤۲۰م). موسوعة النحو والصرف والإعراب، الطبعة الرابعة. تهران: انتشارات استقلال.
بهار، محمد تقي (۱۳٤۹ش). سبك‏شناسی، چاپ پنجم. تهران: انتشارات امیركبیر.
تفتازاني، سعد الدین (۱٤۱۱ق). المطول في شرح تلخیص المفتاح. قم: منشورات مكتبة الداوري.
الحوفي، أحمد محمد (۱۹۷۷م). بلاغة الإمام علي علیه السلام. القاهرة: دار نهضة مصر.
خطیب قزویني، محمد بن عبدالرحمن (۱۹۰٤م). التلخیص في علوم العربیة، ضبطه وشرحه: عبد الرحمن البرقوقی. بیروت: دار الفكر العربي.
خلیل، ابراهیم محمود (۲۰۱۰م). النقد الأدبي الحدیث: من المحاكاة إلی التفكیك. عمان: دارالمسیرة.
 
خلیل، أحمد (۱۹٦۸م). المدخل الی دراسة البلاغة العربیة. بیروت: دارالنهضة العربیة.
دشتي، محمد (۱۳۷۹ش). ترجمه نهج البلاغه. قم: مؤسسه فرهنگي انتشاراتی حضور.
شمیسا، سیروس (۱۳۷٤ش). كلیات سبك‏شناسي. تهران: فردوس.
عبدالمطلب، محمد (۱۹۹٤م). البلاغة الاسلوبیة. القاهرة:  شركة المصریة العالمیة للنشر.
عوض حیدر، فرید (۱٤۱۹ق). علم الدلالة دراسة نظریة تطبیقیة. القاهرة: مكتبة المصریة.
غلامرضایي، محمد (۱۳۸۲ش). سبك‏شناسی شعر پارسی از رودكی تا شاملو. تهران: انتشارات جامی.
فتوحي، محمود (۱۳۹۰ش). سبك‏شناسي نظریه‏ها، رویكردها وروش‏ها. تهران: سخن.
فرشیدرود، خسرو (۱۳۸۲ش). دستور مفصل امروز. تهران: سخن.
فضل، صلاح (۱۹۹۲م). بلاغة الخطاب وعلم النص. الكویت: سلسلة كتب ثقافیة شهریة یصدرها المجلس الوطني للثقافة والفنون والأداب.
مقیاسي، حسن (۱۳۹۳ش). سبك‏شناسي لایه‏اي خطبه‏ ۲۷. فصلنامه پژوهش‏های نهج‏ البلاغه. دوره دوم، شماره هفتم. صص ۳۹ ـ ٦۲.
النحوي عدنان، علي رضا (۱٤۱۹ق). الأسلوب والأسلوبیة بین العمانیة والأدب الملتزم بالإسلام. بیروت: دارالنحوي للنشر والتوزیع.
وحیدان كامیار، تقي (۱۳۷۹ش). بدیع از دیدگاه زیبایي شناسي. تهران: نشر دوستان.
الهاشمي، سید احمد (۱۹۹۹م). جواهر البلاغة. بیروت: المكتبة العصریة.