نوع المستند : المجلة العلمية البحوثية

المؤلف

• زهرا جلیلی

أستاذة مساعدة في اللغة العربية وآدابها، جامعة بيام نور، طهران، إيران

المستخلص

إن نظرية الاستعارة المفاهيمية في اللسانيات المعرفية ليست مجرد كلام أدبي ومتميز، بل هي فهم لمفهوم مجرد من خلال مفهوم عينی وملموس،ولها خصائص تفصِّلُها عن الاستعارة التقليدية، منها أنّ جذورها في التفكير والإدراك وليس في الأدب واللغة،وللتعبير عنها وفهمها لا حاجة إلى قدرة خاصة غير التفكير،وأن التشابه ليس شرطًا فيها کما هو الحال فی الاستعارة التقليدية. بناءً على ذلك، كان الهدف من هذا البحث هو فهم وإدراك أحد الأسباب المركزية لارتكاب الذنوب والرذائل واتباع الهوی في نهج البلاغة،وذلک باستخدام المنهج الوصفي - التحليلي والاعتماد على النظرية الاستعارة المفاهيمية. يسعى هذا البحث للإجابة على هذين السؤالين: ما هو نوع الاستعارة المفاهيمية التي استخدمها الإمام علي عليه السلام لتصوير الهوی؟ وما هي السمات التي أُخِذَت بعين الاعتبار في المبدأ لتقديم المقصد؟ لتحقيق هذا الغرض،تم استخلاص الجملات المتعلقة بالهوی وتحليلها باستخدام نظرية الاستعارة المفاهيمية وفي النهاية تم تقديم مفهوم الكلام. أهم نتائج البحث هی کما يلي: في هذا المقال فإن المفاهيم المبدئية المتعلقة بالاستعارة الانطولوجية لتصور هوی النفس، إما أنه مظنون أو منافس أو يلبس زي إنسان يجب حرمانه من كثير من ملذاته.والاستعارة المفاهيمية للأتقياء يُصَوَّرُ كشخص ميت أو كحصان متمرد، وفي هذه الأثناء تكون استعارة الوجود أكثر شيوعا. كما أن المفاهيم المبدئية في الاستعارة البنيوية للوصول إلى المجال المفاهيمي للمقصد، أي هوی النفس، إما أنه شجار دائم أو بناء منزل على حافة الهاوية أو يتم تصوره على أنه دلو. وفي هذا الكلام لم نجد مباشرة المفاهيم المبدئية فيما يتعلق بالاستعارة الاتجاهية لتصور هوی النفس،لكن كاتبة المقال وجدت استعارات اتجاهية تتماشى من ناحية المعنی والمفهوم مع محاربة النفس،مثل قبول الإسلام، والإيمان، والعمل الصالح

الكلمات الرئيسية

• "نهج البلاغة"
• "الهوي"
• "اللغویات المعرفیة"
• "الاستعارة المفاهیمية الأنطولوجیة"
• "الاستعارة المفاهیمیة البنیویة"

الموضوعات الرئيسية

• مباحث لغوی ادبی و زیبایی شناختی

عنوان المقالة [Persian]

واکاوی استعاره های مفهومی نهج البلاغة در حوزه هوای نفس

المؤلف [Persian]

• زهرا جلیلی

استادیار گروه زبان و ادبیات عرب، دانشگاه پیام نور، تهران، إیران

المستخلص [Persian]

نظریه استعاره مفهومی در زبانشناسی شناختی، تنها یک سخن ادبی و برجسته نیست بلکه درک یک مفهوم انتزاعی از خلال مفهوم عینی و ملموس است و ویژگی‌هایی دارد که آن را از استعاره سنتی جدا می‌سازد از جمله اینکه ریشه آن در تفکر و شناخت است و نه در ادب و زبان و برای بیان و فهم آن، به توانایی خاصی جز اندیشه نیاز نیست و مانند استعاره سنتی،شرط شباهت در آن اصل نیست.بر این اساس جستار پیش رو بر آن شد تا با روش توصیفی تحلیلی و با تکیه بر نظریه استعاره مفهومی، به قدر وسع خود، به درک و شناخت یکی از محوری ترین علل انجام معاصی و اخلاق رذیله، یعنی مفهوم هوای نفس در نهج البلاغه بپردازد.این پژوهش به دنبال پاسخ به این سؤال است که امام علی (ع) برای مفهوم سازی هوای نفس از چه نوع استعاره مفهومی استفاده نموده است؟و چه نکاتی از حوزه مقصد،در حوزه مبدأ مورد توجه بیشتری قرار گرفته است؟برای رسیدن به این هدف گزارههای مربوط به هوای نفس استخراج شد وبا نظریه استعاره مفهومی مورد تحلیل قرار گرفت و نهایت امر مفهوم کلام ارائه گردید. نتایج پژوهش حاکی از آنست که امام علی علیه السلام در تصویر هوای نفس از استعاره‌های مفهومی وجودی و ساختاری بهره برده است و مفاهیمی مانند متهم بودن،رقابت، بی تحرکی، سرکشی، مبارزه دائم، محرومیت، ساختن منزل در لبه پرتگاه،راه مستقیم و بالا بودن در نکته کانونی آن‌ها قرار دارد و لذا با توجه به نظریه استعاره مفهومی می توان به درک بیشتری از متون دست یافت.

الكلمات الرئيسية [Persian]

• "نهج البلاغه"
• "هوای نفس"
• "زبان‌شناسی شناختی"
• "استعاره مفهومی وجودی"
• "استعاره مفهومی ساختاری"